1. Sint-Maartensheide-De Luysen

Sint-Maartensheide-De Luysen in Bree is naast een lustoord voor grote oeverspinnen, parelmoervlinders en boomkikkers ook een paradijs voor vogels. Wanneer vorst onze natuurgebieden wit kleurt, zetten de visarend en de grote zilverreiger net voet aan land. Behoedzame geluksvogels slagen er misschien in om de klapekster te spotten, een zeldzame wintergast met een bont wit-zwart verenkleed. Richt je neus ook naar de lucht om een glimp van de zeearend op te vangen. Verder wonen er de snor, roerdomp, hout- en watersnip. In de lente is het gevarieerde landschap de ideale broedplaats voor de grauwe klauwier, die momenteel in het oosten van Afrika vertoeft. Er zijn vier wandelingen bewegwijzerd, waarvan de gele route je langs vijvers en twee vogelkijkhutten gidst.

2. Wijvenheide

Aan de Wijvenheide, een moerassig natuurgebied tussen Zonhoven en Zolder dat vooral uit visvijvers bestaat, broeden wel 100 verschillende soorten vogels. Een verrekijker is een must, om de overwinterende vogels van elkaar te onderscheiden. Zo zwemmen hier futen, kuifeenden, krakeenden, slobeenden, tafeleenden en wintertalingen. Als het je even mee zit, kan de ijsvogel over het water zien scheren. Tijdens een wandeling in de zomer vink je misschien het woudaapje van je lijstje af.

3. Schulensbroek

Het uitkijkplatform van het bezoekerscentrum Schulensmeer in Lummen is de ideale startplaats voor een dagje vogels spotten. De combinatie van het meer met de graslanden trok de voorbije vijftien jaar meer dan 250 verschillende vogelsoorten aan. Op dit moment tref je hier vooral veel watervogels aan, waaronder zilverreigers en wilde zwanen. De slechtvalk is dan weer heerser van de lucht en maakt regelmatig buit op de vele slapende kokmeeuwen. De bruine kiekendief zweeft rakelings over moerassen en rietvelden en de visarend rooft lekkers uit het meer. De Grauwe Klauwier, die grote insecten op doornen en bramen spiest om ze later op te eten, zingt hier enkel zomerse deuntjes.

4. Het Munsterbos

In het Bilzense Munsterbos scheren maar liefst 5 spechtensoorten hoge boomtoppen: de zwarte specht, de groene specht, de grote bonte specht, de middelste bonte specht en de kleine bonte specht. De statige bomen van de oude eiken-berkenbossen herbergen ook de vliegenvanger, boomkruiper, boomklever en appelvink. In de Elzenbomen zitten groepjes sijzen. Kruisbekken wrikken dan weer zaden uit dennenappels en sparrenkegels met hun gekruiste snavels. Kleine dieren zijn maar beter op hun hoede voor de havik, buizerd, sperwer, wespendief en boomvalk, stuk voor stuk indrukwekkende roofvogelsoorten die het gebied rijk is.

5. Je eigen tuin

Geen betere plek om je nieuwe hobby als vogelspotter voor het eerst uit te oefenen dan je eigen tuin. Met een beetje geluk strijken er zomaar groenlingen neer op je voedertafel neer, begroeten vinken je met een welgemeende suskewiet en houden merels je terras slakkenvrij. Het Grote Vogelweekend is het ideale moment om uit de startblokken te schieten, en door je keukenraam te staren met pen, papier en een verrekijker in de aanslag.

Tips van de expert

Karel Sauwens (41) uit Bilzen is leraar Natuurwetenschappen en geeft les aan de Natuuracademie van Natuurpunt. Hij fluit al van jongs af wijsjes met de vogels mee, en is daarom de geknipte persoon voor een snelcursus “birding”.

“Begin in je tuin”, is Karels belangrijkste tip. “Vogels leren herkennen is een tijdrovend proces, waarbij alleen de aanhouder wint. Naargelang je observaties en determinaties krijg je alsmaar meer notie over het vogelrijk, en ga je steeds meer plezier beleven. De kale aanblik van je tuin in de winter is de uitgelezen kans om te oefenen. Je kan vogels dan veel beter zien zitten en de soorten zijn minder talrijk. Hoe kleurrijker de bloesem bloeit, hoe bonter het fluitorkest klinkt, en hoe moeilijker je unieke gezangen van elkaar kunt onderscheiden.”

Een voorbereide vogelspotter is er twee waard. Als je de natuur besluit in te gaan, bestudeer je volgens Karel beter eerst de biotoop. “Vraag je op voorhand af welke soorten er voorkomen en hoeveel kans je hebt om ze te zien. Zelf maak ik altijd gebruik van de website waarnemingen.be, een handig hulpmiddel tijdens je zoektocht, waar je zelf ook je waarnemingen kan delen.”

“De ochtendstond heeft goud in de mond”, is Karels leuze. “Om in alle rust vogels te zien rondvliegen ben je best voor dag en dauw uit de veren. Kleed je ook zo onopvallend mogelijk, in de kleuren van de natuur.”

“Ga zeker eens op pad met gids”, zegt Karel. “Op die manier kan je grote sprongen vooruit maken. Als iemand vogels op geluid kan determineren, bespaart jou dat heel wat speurwerk. Hij of zij kan je wijzen op bepaalde kenmerken en gedragingen en brengt je naar de juiste plekken in de natuur. Verder is het ook een goed idee om cursussen te volgen, online of in klasverband.”

Vogelfotografie is trending, maar moet volgens Karel altijd gepaard gaan met respect voor de dieren. “Laatst was er een Noorse natuurfotograaf die de ‘Nature Photographer of Year 2021’-prijs won, de hoogst mogelijk eer in zijn vakgebied. Maar vakgenoten uitten kritiek omdat de fotograaf ganzen met zijn drone had opgejaagd voor het perfecte plaatje. De gouden regel is eigenlijk dat je nooit de rust van vogels mag verstoren.”

Investeer in een verrekijker, drukt Karel ons op het hart. “Je hebt er in alle soorten en maten, maar ik adviseer iedereen om het materiaal zelf te gaan uitproberen in een speciaalzaak. Er zijn zoveel webshops, maar je kunt de verschillen pas ontdekken door ze te ondervinden.”