‘We begrijpen het niet’. Die reactie noteerden we deze week op verschillende lokale, Waalse en federale PS-kabinetten. Off the record, weliswaar. Het is niet de stijl van de Franstalige socialisten om de voorzitter openlijk af te vallen. Maar komende maandag heeft Magnette wel iets uit te leggen op het partijbureau. Nota bene over een interview in Humo, eentje voor de Vlaamse ‘overkant’ dus. Van dat zes pagina’s tellende interview heeft iedereen welgeteld twee zinnen onthouden, sinds het maandag online verscheen: ‘Daarom wil ik na de kernuitstap graag de e-commerce-uitstap realiseren. Laat België maar een land worden zonder e-commerce, met échte winkels en bruisende steden.’ Netjes nagelezen en goedgekeurd op het PS-hoofdkwartier aan de Keizerslaan in Brussel.

Leek die provocatie daar een goed idee, dan dacht men daar wat verderop, in Namen, anders over. Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) zuchtte diep in het Elysette, zijn ambtswoning. Al toen hij Belgisch premier was, spande Di Rupo zich in om goede relaties met China te ontwikkelen, om zo onder meer het e-commercebedrijf Alibaba naar België te krijgen. Om die reden moest ook de Luikse burgemeester Willy Demeyer op de tanden bijten. Verplicht. De Keizerslaan hield na maandag de communicatie onder controle. Magnette had louter het debat willen aanzwengelen. Rétropédalage is het prachtige woord dat daar in Franstalige België voor gebruikt wordt. Magnette moest recht praten wat hij zelf krom had gezet. En nee, dat moest het regeringswerk niet bemoeilijken. Op maandag de e-commerce het land uit wensen, op vrijdag onderhandelen over een versoepeling om net meer e-commerce aan te trekken: geen contradictie aldus Magnette. Aan zijn vicepremier Pierre-Yves Dermagne om die spreidstand tot een goed einde te brengen.

T-shirt voor 3 euro

Dat de PS op zijn website T-shirts verkoopt voor 3 euro, deed de geloofwaardigheid van de sortie van Magnette van meet af aan al niet veel goed. En dan kwam deze week nog het nieuws dat Glasfabriek AGC Fleurus in Charleroi, waar Magnette burgemeester is, de deuren wil sluiten. Het zou voor de stad het einde betekenen van een industrietak waarin de streek decennialang heer en meester was. En dat terwijl Charleroi van alle Belgische steden nu al de hoogste werkloosheid kent. Ruim een op de vijf Carolo’s zit zonder werk. Wie die ‘oude’ jobs verliest en de ‘nieuwe’ niet wil, dreigt die realiteit niet snel om te buigen.

Hoewel Magnette bij de geboorte van Vivaldi beloofde om geen schoonmoeder te spelen, is het sterker dan hemzelf

Vandaar het onbegrip dus binnen de eigen partij. Een federale PS-bron: ‘Ik begrijp het soms ook niet. Ook al die kleine dubbelzinnige zinnetjes over premier Alexander De Croo. Sinds de onderhandelingen in het Egmontpaleis zit er iets scheef tussen die twee. Ze hebben geen mode de fonctionnement gevonden.’

(Geen) schoonmoeder

Het is een bruggetje dat wel meer gemaakt wordt om het interview in Humo te duiden. De profilering daar staat niet op zichzelf. Hoewel Magnette bij de geboorte van Vivaldi beloofde om geen schoonmoeder te spelen, is het sterker dan hemzelf. De voorbeelden zijn gekend. Magnette liet Dermagne te elfder ure het begrotingsakkoord van oktober nog amenderen – uitgerekend op de afspraak om de e-commerce te versoepelen. En ook over de verplichte vaccinatie in de zorg dacht de regering een akkoord te hebben tot Magnette erop terugkwam. Ook dat dossier blijft ondertussen maar aanslepen.

Daarbij liet Magnette inderdaad niet na om De Croo meermaals een slechte voorbereiding en slechte afspraken te verwijten. Het duidt op een diepere frustratie. Magnette beschouwt de Vivaldi-coalitie als zijn verdienste. En was het niet voor Open VLD en de ambities van Alexander De Croo geweest, dan had hij die coalitie in zijn ogen al in december 2019 gesmeed in plaats van een goed jaar later. Dat hij, de architect en de voorzitter van de grootste coalitiepartner, finaal het premierschap moest afstaan aan De Croo was niet evident, gaf hij ook toe in het Humo-interview. ‘Dan slik je toch even.’ Volgens de liberalen verklaart die frustratie de aanhoudende kritiek op De Croo. Zelfs binnen de PS wordt gefluisterd dat De Croo niet te zeer mag schitteren, wil Magnette in 2024 eventueel toch kunnen intreden in de Wetstraat 16. Magnette zelf verkoopt zijn kritiek op De Croo net als een motie van vertrouwen. ‘Het was nodig om dat ook publiekelijk te doen, want ik wil echt dat Vivaldi slaagt.’ Dat hij dat laatste onderstreept, illustreert zijn besef dat hij de schijn tegen heeft.

Niemand op zijn gemak

Ook deze week ging Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert daarom lunchen met Magnette. Het doet waarschijnlijk weinig om de machine helemaal soepel te laten draaien. ‘Niemand is op zijn gemak in deze regering. Maar niemand durft er de stekker uit te trekken’, aldus een PS-cabinetard. Of er dan iets zal veranderen? ‘Ik denk het niet. De landing van het pensioendossier zal nog moeilijk worden, want aan die teksten is geen letter veranderd. En dan is er nog het loonoverleg van 2023. Ik wil wedden dat ze daar gewoon niet voorbij geraken.’

Ook dat kwam ongelegen voor Vivaldi en Magnette deze week: volgens de voorlopige berekeningen van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven groeit de loonkostenhandicap van België en dreigt er zo amper marge te zijn voor loonopslag bovenop de index, de komende jaren. De discussies daarover tussen werkgevers en vakbonden starten pas volgend jaar, maar werpen nu al hun schaduw vooruit. Magnette zal dan opnieuw onder zware druk komen om mee met de vakbonden de afschaffing van de loonwet te eisen, iets wat de liberalen uit het regeerakkoord hielden. Al sinds het vorige, felbevochten, loonakkoord van 2021 wordt binnen de regering gevreesd dat het in 2023 hierop helemaal blokkeert, zeker als de PS de indruk krijgt dat er grote electorale schade dreigt.

Alfa en omega

Die rekenkunde blijft toch vaak het alfa en omega in de politiek. De PS vreest daarbij gesandwicht te worden. Aan de ene kant wordt de partij tureluurs van de goed gerodeerde communicatiemachine PTB/PVDA, waar Raoul Hedebouw als voorzitter nu nog meer zijn gewicht in de schaal kan leggen. En aan de andere kant is er de MR waar Georges-Louis Bouchez vastberaden is om de grootste te worden in Franstalig België en tweet op alles wat beweegt. De liberaal toonde al vaker dat hij bereid is om de coalities waar hij deel van uitmaakt in de gracht te rijden – of toch te doen alsof – als dat zijn partij voordeel oplevert. Maar nu zit ook Magnette steeds vaker op dat pad. Te vaak en te impulsief, vrezen partijgenoten. Ook daar bestaat sinds kort een woord voor in de Wetstraat: de Bouchéisation van Magnette. Het interview in Humo wordt daarbij als bewijsstuk voorgelegd. Dat interview waarin hij dus datgene zei waarvan hij de dag nadien aangaf dat hij het niet zo bedoeld had.