Rond de site van de fabriek 3M in Zwijndrecht zijn hoge concentraties van de schadelijke stof PFOS gemeten. De inwoners die zich verenigden in Darkwater 3M zijn ongerust omdat de eerste onderzoeksresultaten bij hen en hun kinderen alarmerende PFOS-waarden hebben gemeten en ook bodemstalen brachten onrustwekkende resultaten aan het licht. Voorlopig gaat het nog om een 25-tal personen, maar de bedoeling is dat op termijn tot 50.000 mensen en zelfs bedrijven aansluiten.

Het burgercollectief neemt de gespecialiseerde advocaten Geert Lenssens, Laurent Arnauts en milieuadvocaat Dirk Abbeloos onder de arm. Die gaven maandag tekst en uitleg bij de procedure in Brussel.

• Veel te veel PFOS in het bloed van buren 3M-site

‘Die burgers zijn dodelijk ongerust over hen en hun kinderen en ze stellen vast dat er vandaag voor hen niets gebeurt’, zegt advocaat Geert Lenssens, die het heeft over het ‘Tsjernobyl van Vlaanderen’. ‘De bevolking op het terrein voelt zich in de steek gelaten. Welke onbekende ziektes gaan zij nog krijgen?’, aldus Lenssens.

De groepsvordering viseert in de eerste plaats het Belgische 3M met uitbating in Zwijndrecht, maar ook het Amerikaanse 3M met hoofdkwartier in Minnesota en de Belgische en Amerikaanse ceo van het bedrijf, respectievelijk Koenraad Wilms en Mike Roman. ‘Het Belgische filiaal is een lege doos. Wij richten onze pijlen dan ook op het Amerikaanse moederbedrijf. Zij zijn solvabel’, zegt Arnauts. De drie advocaten gaan voor de groepsvordering ook samenwerken met Amerikaanse advocaten.

Verjaring nakend

Advocaten Lenssens, Arnauts en Abbeloos verdenken 3M ervan dat het speculeert op de twintigjarige verjaringstermijn. ‘Het chemiebedrijf blijft vaag over de stopzetting van de productie in Zwijndrecht. Daar circuleren verschillende data over. Sommige berichten spreken zelfs van 2002, wat zou betekenen dat die verjaring imminent is’, zegt Arnauts. Die vreest dan ook dat 3M de slachtoffers in slaap wiegt met ‘snoepjes’, zoals de vergoeding voor de lokale landbouwers, maar dat daarachter een strategie zit.

‘Er is duidelijk sprake van kwade trouw in hoofde van 3M. Zij weten al heel lang dat er een probleem is. Dat blijkt uit de jaarverslagen’, zegt Arnauts nog.

De ‘pilootprocedure’ is in eerste instantie gericht op een poging tot verzoening. Het eerste verzoekschrift daarvoor wordt maandag neergelegd bij de Antwerpse vrederechter bevoegd voor de gemeente Zwijndrecht. Daarbij kunnen beide partijen kijken of ze niet tot een onderlinge regeling kunnen komen om dagvaarding te vermijden. Komt het niet tot een akkoord dan volgt die dagvaarding effectief, zeggen de advocaten. Volgens milieuspecialist Abbeloos laat de procedure toe om binnen het jaar een vonnis te krijgen.

‘Er is duidelijk sprake van psychische schade’, zegt Lenssens. ‘Als we uitgaan van 1.000 euro schadevergoeding per inwoner van Zwijndrecht voor die psychische schade komt dat uit op in totaal 45 miljoen euro. Brengen we ook de lichamelijke schade in rekening, dan kan dat gaan tot 45 miljard’, becijfert de advocaat.

Het collectief Darkwater 3M verwacht dat op termijn duizenden burgers en ondernemingen zich zullen aansluiten. Dat kan nog tot 30 april van dit jaar.