Leefloon voor Oekraïense vluchtelingen leidt tot discussie, maar wie heeft eigenlijk recht op zo'n leefloon?
Komen vluchtelingen uit Oekraïne in aanmerking voor een leefloon, of is het beter hen zakgeld te geven? De politiek lijkt er nog niet helemaal uit. Wie heeft er eigenlijk recht op een leefloon en hoeveel bedraagt dat dan? Het antwoord op al die vragen blijkt veel genuanceerder dan je zou vermoeden.
Zowel Kamerlid Theo Francken (N-VA) als Tim Vandenput (Open VLD) stellen zich daar vragen over. "We moeten geen A-kaart en geen leefloon geven, maar wel bed, bad, brood, begeleiding en beperkt weekgeld", zei Francken in "De zevende dag". "De richtlijn voor tijdelijk ontheemden staat dat perfect toe." Ook Vandenput is gewonnen voor het idee van bed-bad-brood plus zakgeld.
Leefloon, zei u?
Het leefloon is sinds 2002 de nieuwe naam voor wat vroeger het bestaansminimum heette. Wanneer heb je daar eigenlijk recht op?
- Als je verblijfplaats in België is.
- Als je de Belgische nationaliteit hebt.
- Of als je als EU-burger een verblijfsrecht van meer dan 3 maanden hebt.
- Of als je als vreemdeling ingeschreven staat in het vreemdelingenregister.
- Of als je een staatloze bent.
- Of als je het statuut van subsidiaire bescherming hebt (niet erkend als vluchteling, maar toch recht op bescherming).
- Als je meerderjarig bent, kinderen ten laste hebt of in verwachting bent.
- Als je onvoldoende inkomsten hebt.
- Als je geen recht hebt op een andere uitkering (vb. pensioen, werkloosheidsuitkering of studietoelage).
- Als je bereid bent te werken, tenzij je dat om bepaalde redenen niet kan (vb. gezondheidsredenen).
Equivalent leefloon, zei u?
Naast het leefloon heb je ook het equivalent leefloon. Dat is bestemd voor wie niet aan de voorwaarden voor een leefloon voldoet. Voor dat equivalente leefloon gelden er drie voorwaarden:
- Je werkelijke verblijfplaats moet in België zijn.
- Je moet een verblijfsvergunning hebben.
- Je moet je in een noodtoestand bevinden (niet in staat om onderdak te vinden, geen toegang tot gezondheidszorg, ...).
Hoeveel, zei u?
De bedragen van een leefloon en een equivalent leefloon zijn gelijk:
- Alleenstaande: 1.093,80 euro per maand.
- Samenwonende: 729,20 euro per maand.
- Samenwonende met gezinslast: 1.478,22 euro per maand.
Voor wie, zei u?
Door een beslissing van de Europese Unie om Oekraïners tijdelijke bescherming te geven moeten zij van de lidstaten "de nodige hulp ontvangen inzake sociale bijstand en levensonderhoud, wanneer zij over onvoldoende middelen beschikken, alsmede medische zorg".
"Oekraïners en hun gezinsleden met een machtiging tot verblijf op grond van tijdelijke bescherming hebben recht op maatschappelijke dienstverlening (met equivalent leefloon als zij behoeftig zijn)", lezen we op de website van het Agentschap Integratie en Inburgering.
Het woordje "behoeftig" is hier cruciaal. Je zou eruit kunnen afleiden dat wie gratis onderdak en voedsel krijgt in een collectief opvanginitiatief geen recht heeft op een (equivalent) leefloon. "Wie een (equivalent) leefloon krijgt, moet zelf instaan voor kost en inwoon", horen we bij enkele OCMW's. "Als Oekraïense inwoners kost en inwoon krijgen, én een leefloon, dan hebben zij als het ware het "beste" van twee werelden."
Het zijn de OCMW's - de lokale besturen met ander woorden - die instaan voor de uitbetaling van de leeflonen. Voor de gewone leeflonen krijgen zij voor 70 procent bijgepast door de federale overheid, voor de equivalente leeflonen is dan in principe voor 100 procent.
De federale regering heeft echter nog niet beslist hoeveel procent ze gaat bijpassen voor de leeflonen van Oekraïense vluchtelingen. Minister van Sociale Integratie Karine Lalieux (PS) zei vanmiddag in de Kamer dat het kernkabinet zich daar volgende vrijdag zal over buigen.