Het zomeruur stuurt onze biologische klok in de war. Zo beperkt u het ongemak

Wanneer de terrassen zondagavond een uur langer verlicht blijven, zullen heel wat mensen zich herinneren waarom de zomertijd zo populair is. In een recente bevraging bij miljoenen Europeanen gaf een meerderheid zelfs aan voorstander te zijn van een plan om de tijdsregeling het hele jaar lang aan te houden. 

Vanuit wetenschappelijk standpunt is dat niet de meest logische keuze. De zomertijd werd in de jaren zeventig ingevoerd om energie te besparen, maar verschillende studies hebben ondertussen aangetoond dat het effect daarvan beperkt is. Bovendien heeft de tijdsregeling een bijzonder grote impact op onze gezondheid. Ieder lichaam heeft namelijk een biologische klok die mee aangestuurd wordt door daglicht. Volgens Johan Verbraecken, medisch coördinator van het Slaapcentrum UZA, wijken we daar echter vanaf door eigen tijdszones in te voeren. “Tijdens de zomertijd lopen we ruim twee uur voor op ons biologisch ritme”, vertelt hij.

De tijdsregeling zorgt er zo voor dat mensen sneller vermoeid en meer gestresseerd zijn, maar dat betekent niet dat er geen manieren bestaan om het ongemak te beperken. Zo helpt het om het slaappatroon te beschermen door minder koffie of alcohol te drinken en is het belangrijk om ook ’s ochtends voldoende zonlicht op te zoeken. “Een lichaam heeft namelijk natuurlijk licht nodig om de dag goed te beginnen”, zegt Verbraecken.

Het natuurlijke daglicht in de ochtenduren kan verder een gedeeltelijke oplossing zijn voor de gezondheidsproblemen die het vaakst met de zomertijd geassocieerd worden. Al onze organen beschikken namelijk over interne klokken die aangestuurd worden door ons brein. Wanneer ons biologisch ritme ontregeld wordt, heeft dat dus ook gevolgen voor de werking van cruciale lichaamsfuncties. 

Hoger risico op hartaanval

“Tijdens de daguren ligt de bloeddruk bijvoorbeeld 15 procent hoger dan ’s nachts. Dat lijkt een klein verschil, maar een langdurig ontregeld biologisch ritme leidt zo wel tot verdikkingen van de hartspier en meer gevallen van plots overlijden”, zegt Verbraecken. Het American Journal of Cardiology toonde daarbij aan dat op de dag waarop de zomertijd ingaat het risico op een hartaanval met 71 procent stijgt.

Net omdat de impact van het tijdsverschil gevolgen heeft voor alle organen, doen mensen die gevoelig zijn aan jetlags er volgens Verbraecken goed aan om vanaf dit weekend tijdelijk wat regelmatiger te leven. “Eet ook niet te pikant, want zo kan een al ontregelde spijsvertering het nog moeilijker krijgen.” 

In de Britse krant The Telegraph merkte wetenschapsjournalist Catherine de Lange verder op dat strategische dutjes ook soelaas kunnen bieden voor mensen die het in de komende weken moeilijk krijgen. Een korte powernap van 5 tot 15 minuten zorgt er bijvoorbeeld voor dat het aandachtsniveau een boost krijgt die tot drie uur kan duren. Langere dutjes kunnen dat effect versterken, maar dan dreigt wel het risico om suf wakker te worden.

De belangrijkste oplossing om definitief komaf te maken met de nadelen van de zomertijd is ten slotte om het fenomeen gewoon af te schaffen. Alleen zijn overheden niet meteen geneigd om hun burgers van het uur ‘extra daglicht’ te beroven. Het Europees Parlement boog zich al verschillende keren zonder succes over de kwestie en in de Verenigde Staten keurde de Senaat zelfs een voorstel goed om de zomertijd het hele jaar lang aan te houden.

 “We denken graag aan de terrasjes tijdens de zomer, maar in de rest van het jaar wegen de voordelen niet op tegen de nadelen”, besluit Verbraecken. “Vanuit medisch standpunt is het moeilijk te verantwoorden.”