Euthanasie bij dementie komt stap(je) dichterbij

Eind maart stapte de 58-jarige Ingrid uit Diest, een van de acht deelnemers van het Eén-programma Restaurant misverstand, uit het leven. Ingrid leed aan jongdementie en vroeg na de opnames euthanasie aan. Langer kon ze niet wachten. De Belgische wet maakt euthanasie immers enkel mogelijk als een persoon daar volledig bewust en wilsbekwaam om kan vragen. Als alzheimerpatiënte werd die kans steeds kleiner.

Haar verhaal doet denken aan dat van Noëlle Dendas, die in september 2021 in deze krant vertelde waarom ze vervroegd voor euthanasie koos. “Ofwel moet je te vroeg sterven, ofwel ben je te laat en mag je niet meer sterven”, klonk het. Dat risico wilde ze niet nemen. Net zoals ook schrijver Hugo Claus in 2008 zijn ziekte wilde voorblijven. De beslissingen gingen telkens gepaard met een politieke discussie over de uitbreiding van de euthanasiewet.

Op zich bestaat er in de Vivaldi-regering een draagvlak voor zo’n uitbreiding. Maar tijdens de regeringsgesprekken eiste CD&V als meest conservatieve coalitiepartij een vetorecht in ethische dossiers. Als iemand de abortus- of euthanasieregels wil aanpassen, moet daarover dus eerst unanimiteit worden gevonden in de regering. Sindsdien beweegt er nog maar weinig. Maar daar hopen de Vlaamse liberalen, onder meer gesteund door Vooruit, verandering in te brengen.

“Op 28 mei wordt de euthanasiewet twintig jaar. Hoog tijd om de tekortkomingen in de wet weg te werken”, stellen Robby De Caluwé, Katja Gabriëls en Jean-Jacques De Gucht. Daarbij richten ze zich op alle hersenaandoeningen die ervoor kunnen zorgen dat mensen het bewustzijn verliezen, zoals ook hersenkankers of beroertes. Als patiënten op voorhand een wilsverklaring hebben ondertekend waarin ze verklaren euthanasie te vragen als ze wilsonbekwaam worden, moet dat mogelijk zijn.

Bij CD&V-voorzitter Joachim Coens valt nu te horen dat zijn partij daarover wil praten. Els Van Hoof, die het thema opvolgt in de Kamer, bevestigt dat. “Je voelt meer en meer dat dit debat gevoerd moet worden. Wij zijn daartoe bereid”, zegt ze. Voor CD&V moet de regering wel eerst een wetenschappelijk comité aanstellen dat inhoudelijke aanbevelingen op tafel legt voor een verbetering van de wetgeving, waarna het parlement pas in gang schiet. “Niet om de discussie tegen te houden, maar om nuance aan te brengen. Want het is meer dan zomaar een zinnetje toevoegen”, zegt Van Hoof. “Binnen een jaar kunnen die adviezen op tafel liggen.”

Bij voortrekkers van de uitbreiding stoot de aanpak op scepsis. “Het lijkt me eerder een vertragingsmanoeuvre dan wat anders”, zegt professor Wim Distelmans (VUB). De Gucht spreekt dan weer van “een positief signaal”, maar hoedt zich voor een proces dat te lang aansleept. Niets verhindert het parlement om nu al aan de slag te gaan en experts uit te nodigen in een hoorzitting, klinkt het.