Volgende week temperaturen tot 30 of 40 graden? Waarom is er zoveel verschil tussen weermodellen?

Veel meteorologen keken maandagavond waarschijnlijk een paar keer met verbazing naar het Amerikaanse GFS weermodel. Eén van de berekeningen gaf immers aan dat een verschroeiende hitte België volgende week zou overrompelen met maxima boven de 40 °C. 

Het doet even terugdenken aan juli 2019. Toen werd voor het eerst sinds het begin van de waarnemingen een temperatuur van meer dan 40 °C opgemeten. Op 25 juli steeg het kwik zelfs tot 41,8 °C in Begijnendijk. De warmste dag ooit in België. Dat was het gevolg van warme en droge lucht, weinig wind en een zeer droge bodem. Volgende week zal het waarschijnlijk niet zover komen. De huidige voorspellingen van het Amerikaanse model zijn wat getemperd en komen een vijftal graden lager uit.

Maar hoe komt het dat de verschillende weermodellen niet op één lijn zitten? Zo’n weermodel is eigenlijk niets meer dan een complex computerprogramma. Je vertelt het model wat voor weer het vandaag is en met behulp van heel wat fysica en wiskunde berekent het hoe het weerbeeld er in de toekomst zal uitzien. Dat lijkt eenvoudig, maar is het niet. Onze atmosfeer is zeer complex, onze waarnemingen zijn niet altijd volledig, en de wiskundige formules zijn soms benaderingen. Een weermodel is dus een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. 

Hoe men precies vereenvoudigt verschilt van model tot model, waardoor elk model met een andere voorspelling eindigt. Zeker als je een week vooruit kijkt kunnen kleine verschillen in het begin van de berekeningen uitgroeien tot bijvoorbeeld maxima van 25 of 40 °C.

Het Koninklijk Meteorologisch Instituut voorspelt het weer voor België met hun eigen ALARO weermodel. Dat laten ze vijftig mogelijke voorspellingen maken, wat resulteert in de zogenaamde ‘weerpluim’, een grafische voorstelling van de verschillende uitkomsten. Die berekeningen doet het KMI meerdere keren per dag. Daarnaast vergelijkt men de voorspellingen met verschillende andere weermodellen, waaronder het Amerikaanse GFS en bijvoorbeeld ook het Europese ECMWF weermodel. Zo komt het KMI tot de meest betrouwbare voorspelling. Althans voor de eerste vijf dagen, daar is de betrouwbaarheid 80%. Na die periode loopt de foutmarge stelselmatig op per dag. Als je verder dan vijf dagen kijkt, spreek je dus beter van een tendens. Naar één enkele berekening kijken van één model op lange termijn, zoals de 44 °C van GFS, heeft dus weinig zin. 

Dat er warm weer op ons afkomt, is redelijk waarschijnlijk. Dat is een trend die meerdere weermodellen lijken te bevestigen. Maar of het om zomerse of tropische dagen zal gaan of misschien eerder om een hittegolf, valt nog af te wachten. De komende dagen zullen de weermodellen ons een steeds duidelijker beeld bezorgen. Even wachten dus tot onzekere voorspellingen transformeren in zekere.