Donald Trump moet voor de onderzoekscommissie verschijnen over de bestorming van het Capitool

De commissie bracht in een nieuwe publieke hoorzitting een uitvoerig overzicht van haar bevindingen. Daarbij kwam ze met nieuwe getuigenissen, documenten en aanwijzingen voor wat ze al eerder had vooropgesteld. Bovendien formuleerde ze nu scherper en meer onderbouwd dat Donald Trumps verzet tegen de verkiezingsuitslag in feite al lang van tevoren beraamd was. 

Trumps eigen campagnemanager Brad Parscale heeft aan de commissie verklaard dat de president al in juli het plan opvatte om te zeggen dat hij gewonnen had, ook al zou hij verliezen. Andere medewerkers legden in interviews uit hoe hij dat dacht te kunnen aanpakken. Omdat iedereen verwachtte dat de eerste stemmen die zouden geteld worden stemmen uit de kiesbureaus zouden zijn en in meerderheid Republikeins, terwijl de Democraten beter zouden scoren in de poststemmen die pas een beetje later zouden worden verwerkt, wou Trump zo snel mogelijk de zege claimen, lang voor het tellen zou afgerond zijn en Biden hem zou kunnen inhalen.

Toen de Amerikaanse nieuwszenders in de éne staat na de andere een winnaar uitriepen en het niet liep zoals Trump had gehoopt, besloot hij in de late uurtjes van de verkiezingsnacht om het podium op te gaan. Hij claimde daarbij niet alleen de overwinning, maar eiste dat het tellen zou gestopt worden omdat het volgens hem om één grote fraude ging. 

De medewerkers van vicepresident Pence hadden dit schijnbaar zien aankomen. De commissie toonde voor het eerst een memo van de raadsman van Pence aan de stafchef van Pence, waarin ervoor gewaarschuwd werd dat de vicepresident niet voortijdig conclusies mocht formuleren over betwiste stemmen of resultaten. Die memo dateerde van 3 november - geschreven in de loop van de verkiezingsdag. 

De bewering dat Trump het van meet af aan gepland had, werd nog 's kracht bijgezet met de al eerder uitgelekte geluidsopname van Trumps voormalige adviseur en rabiate medestander Steve Bannon. Die sprak op 31 oktober een groep aanhangers toe en verklapte het plan al: "Trump gaat gewoon de overwinning opeisen. Dat wil niet zeggen dat hij gewonnen heeft. Hij gaat gewoon zeggen dat hij de winnaar is. .../... Hij gaat niet zomaar makkelijk weg gaan. Als Biden aan de winnende hand is, Trump is gonna do some crazy shit."

De commissie toonde ook nieuwe getuigenissen om een andere bewering te staven: dat Trump na de verkiezingsdag perfect begreep dat hij verloren had. Zijn eigen stafchef Mark Meadows liet het zich in de eerste januaridagen ontvallen tegenover zijn medewerkster Cassidy Hutchinson, toen Trumps advocaten nog een démarche deden bij het Hooggerechtshof: "Weet je Cass, hij weet dat het voorbij is. Hij weet dat hij verloren heeft. Maar we gaan blijven proberen."

Dat was kort voor de dramatische gebeurtenissen van 6 januari, toen een menigte radicale aanhangers van Trump het Capitool (het parlementsgebouw) bestormde om te beletten dat het Congres de verkiezingsoverwinning van Joe Biden officieel zou bekrachtigen. De commissie kwam vandaag met nooit eerder getoonde memo's voor de dag van de Secret Service (de dienst die instaat voor de bescherming van de president en andere politieke leiders), waarin gewaarschuwd werd voor geweld op 6 januari. Zo was er een bericht van 26 december waarin gezegd werd dat de Proud Boys "gewapend in Washington zouden marcheren. Hun plan is letterlijk om mensen te doden. Neem deze tip alsjeblieft ernstig en doe verder onderzoek."

De dagen daarna namen de signalen alleen maar toe, vooral op Trumpgezinde websites, waar ondubbelzinnige bedreigingen circuleerden aan parlementsleden die niet zouden willen meewerken. "Voor galgen hebben we geen elektriciteit nodig", had één commentator gepost.

De onderzoekscommissie toonde vandaag ook nooit eerder vertoond videomateriaal van vooraanstaande politici zoals Nancy Pelosi, de Democratische Voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, nadat die tijdens de bestorming in veiligheid waren gebracht op een geheime locatie.

Je ziet hen telefoneren met gouverneurs en ministers om hulp te vragen van de National Guard en andere ordediensten. Je ziet hen ook bellen met vicepresident Pence, die hen na enkele uren meedeelt dat de vergadering van het Congres kan worden hervat. 

Wat in vroegere hoorzittingen al duidelijk was geworden, werd nu andermaal in de verf gezet: iedereen hoopte dat Trump zijn gewelddadige aanhangers tot de orde zou roepen, en Republikeinse partijgenoten smeekten hem ook om dat te doen, maar urenlang weigerde hij dat. Integendeel, Trump tweette om 14.24u, terwijl de bestorming al volop aan de gang was: "Mike Pence heeft niet de moed gehad om te doen wat gedaan moest worden". De commissie toonde communicatie van de Secret Service waaruit grote bezorgdheid bleek over de veiligheid van Pence toen die tweet verstuurd was. En volgens de commissie lijdt het geen twijfel dat net die tweet de menigte nog verder heeft opgehitst.

Aan het eind van de hoorzitting stemde de 6 januari-commissie over de dagvaarding van Trump. Geen enkel lid van de commissie stemde tegen. In principe moet de voormalige president nu persoonlijk voor de commissie uitleg komen verschaffen.

De kans is groot dat Trump die oproep naast zich neer zal leggen en zal weigeren. In theorie kan er dan juridisch getouwtrek volgen om hem verder onder druk te zetten of te verplichten, maar de tijd speelt voor de commissie in het nadeel. Op 8 november zijn er verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden, waarna in januari een nieuw Huis aan een nieuwe termijn begint. Een aantal commissieleden zijn niet meer verkiesbaar of kunnen hun zetel kwijt spelen. De commissie wil nog wel een rapport schrijven, vermoedelijk in december, maar zal zichzelf daarna ontbinden. 

Mochten de Democraten de meerderheid behouden in het Huis, dan kunnen zij in principe het onderzoekswerk naar 6 januari met een nieuw samengestelde commissie voortzetten. Als de Republikeinen de meerderheid halen, zullen zij dat onderzoek zo goed als zeker stop zetten.