Blijft Xi Jinping aan de macht in China? Dit staat er zondag te gebeuren op het Communistische Partijcongres

Naar alle waarschijnlijkheid zal Xi, inmiddels al 69 jaar, aanblijven tot minstens 2027. Hij trad aan in 2012 en zal zo de langst zittende president zijn sinds Mao Zedong, de grondlegger van de Volksrepubliek China, die van 1949 tot 1976 aan de macht was.

In de Grote Volkszaal in Peking zullen 2.296 afgevaardigden verzamelen, afkomstig uit alle provincies. Het gaat om een immens gebouw, met Stalinistische architectuur, aan het Plein van de Hemelse Vrede. Er zijn strikte veiligheidsmaatregelen genomen.

De partijleden zullen er een nieuw Centraal Comité benoemen, een soort partijparlement met een tweehonderdtal leden. Het Centraal Comité kiest op zijn beurt de 25 leden van het Politbureau, het uitvoerende orgaan. Een belangrijk moment van het congres is wanneer Xi Jinping zijn rapport zal voorstellen bij zijn openingstoespraak zondag. Xi Jinping maakt daarin een balans op. Ook geeft hij een indicatie van zijn programma voor de komende vijf jaar.

Op het congres in 2017 beloofde Xi “een nieuw tijdperk” voor het Chinese socialisme en beloofde hij dat het land “zich nog meer zou openstellen”. “Openheid brengt vooruitgang, geslotenheid achteruitgang. China gaat zijn deuren niet sluiten”, zei hij.

Vijf jaar later is China opnieuw zeer gesloten als gevolg van de coronapandemie. Terwijl de rest van de wereld beetje bij beetje aanknoopt met een normaal leven, behoudt Peking een strikt zerocovidbeleid, met luchtverkeer dat beperkt is tot het minimum, verplichte quarantaines bij aankomst en herhaaldelijke lockdowns. Het beleid wekt irritatie bij een deel van de bevolking, maar ook bij de zakenwereld. Die ziet hoe de economische groei opgeofferd wordt voor de gezondheidsmaatregelen.

“De zerocovidpolitiek van Peking heeft noodzakelijke investeringen ontmoedigd en is er niet in geslaagd om de harten en geesten van jonge Chinezen te veroveren. Het zijn zij die het meest geleden hebben, economisch en sociaal”, zegt onderzoekster Yu Jie van denktank Chatham House.

Op diplomatiek niveau vergrootte de kloof met de Verenigde Staten nog. Ook was er steeds meer gekibbel met India, Australië en Canada. China herhaalde ook zijn voornemen van een hereniging met Taiwan, desnoods met geweld.

Naast de covidcrisis lijkt Peking ook zijn afhankelijkheid te willen verminderen van de rest van de wereld, een signaal dat de geslotenheid kan blijven duren. “Veel personen in China zijn ongerust om te zien dat we misschien terugkeren naar een periode van isolement”, zegt Franse sinoloog Jean-Philippe Béja. Hij refereert naar het eind van de jaren 1970, voor China zich openstelde voor de internationale handel. “Het is moeilijk te zeggen wat er zich afspeelt binnen de Chinese Communistische Partij. Het is een van de grootste politieke organisaties ter wereld, met 96,7 miljoen leden, maar ook een van de meest ondoorzichtige.”

Al wekenlang gissen media en experts over de nieuwe samenstelling van het Permanent Comité, de groep van zeven à negen bestuurders die helemaal bovenaan de politieke ladder staan. De nieuwe samenstelling zal voor de camera’s onthuld worden een dag na het einde van het congres. Zaterdag zal duidelijk worden wanneer dat is. Vervolgens wordt de secretaris-generaal ervan, Xi Jinping, bevestigd als president van het land op de jaarlijkse bijeenkomst van het Nationaal Volkscongres in maart.

Of Xi Jingping nog vijf jaar aanblijft, of meer? “Dat is compleet onzeker”, zegt onderzoeker Jean-Pierre Cabestan, expert van onderzoeksinstituut Asia Centre. “Gezien het bevorderen van zijn gedachtegoed, het in ere herstellen van de persoonlijkheidscultus, het belang van zijn macht in het hart van de partijleiding, gaat het eerder de richting uit van iemand die lang aan de macht zal blijven, misschien zelfs voor het leven”, zegt Cabestan.

De keuze van zijn entourage op het hoogste niveau van de partij zal cruciaal zijn, zegt Steve Tsang, directeur van het SOAS China Institute in Londen. “Xi zal ervoor zorgen dat er een duidelijke boodschap uitgedragen wordt: niemand die bevorderd wordt binnen het Permanent Comité zal zijn opvolger worden op het 21ste congres in 2027", zegt Tsang.

Voor de mensenrechtenactivisten, die de harde repressie aanklagen in zijn tien jaar aan de macht, is dat slecht nieuws. “De derde ambtstermijn van president Xi is een slecht voorteken voor de mensenrechten in China en de wereld”, zegt onderzoekster Yaqiu Wang van de ngo Human Rights Watch.