Lia van Bekhoven: ‘Ik vrees dat Sunak nu al gedoemd is om te mislukken’

Geen twee maanden nadat hij het moest afleggen tegen Liz Truss is Rishi Sunak dan toch premier. Na een bezoek aan koning Charles is Sunak officieel de nieuwe bewoner van Downing Street 10. Hij moet bij het grote publiek het vertrouwen in het politiek beleid herstellen, ook al is hij enkel verkozen door een kleine groep partijgetrouwen.

Lia van Bekhoven: “Honderdduizenden mensen hebben een petitie ondertekend die vraagt om verkiezingen. Die mensen vragen zich af: wie heeft Sunak eigenlijk verkozen? Maar ik denk niet dat die vraag een probleem wordt voor de nieuwe premier zolang hij erin slaagt orde te herstellen en beslissingen te nemen waar Britten zich in kunnen vinden.

“Moeilijker wordt het als hij een beleid moet voeren dat sterk afwijkt van hetgeen waarvoor Boris Johnson in 2019 is verkozen. Johnson beloofde een einde te maken aan tien jaar bezuinigingsbeleid. Als Sunak toch weer naar de bezuinigingen moet grijpen, kun je je afvragen met welk mandaat hij dat doet.”

Sunak zal niet zoals zijn voorgangster Liz Truss strooien met belastingkortingen?

“Nee, het wordt wellicht toch bezuinigen. Ieder departement zal de opdracht krijgen in de uitgaven te snoeien. Maar er is tien jaar lang zoveel gesnoeid dat de Britten het water aan de lippen staat. De gevolgen van dat beleid zijn immens.

“Zeven miljoen mensen, zowat een tiende van de bevolking, staan op de wachtlijst voor een medische behandeling. Ongeveer 90 procent van de scholen verwacht dit jaar geen geld meer te hebben en 22 procent van de Britse kinderen leeft in voedselonzekerheid.

“Kijk, het is overal crisis, maar het voorbije decennium zijn de lonen in pakweg Frankrijk en Duitsland wel nog flink gestegen. Tegenover 2012 zijn de lonen in het VK met 2 procent gedaald. Mensen kunnen de rekeningen gewoon niet meer betalen.”

De Britse politiek was de voorbije maanden een chaotisch schouwspel. Begrijpt iedereen nog wat er allemaal gebeurt?

“Veel modale Britten zijn afgehaakt. Maar tegelijk groeit de sociale onrust, zoals je kunt zien aan de stakingen die er geweest zijn. Er zijn mensen van wie het loonzakje nu minder waard is dan in 2007. De levensstandaard staat echt onder druk.”

Is de nieuwe premier daar de geknipte man voor? Hij is erg rijk, heeft hij genoeg voeling met de middenklasse?

“Betekent rijkdom dat je per se afgesloten bent van mensen die het moeilijk hebben? Dat weet ik niet. Het grotere probleem is dat het Britse politieke systeem op zijn achterste zit. Johnson heeft veel toezichthoudende organisaties de deur gewezen, wat corruptie in de hand gewerkt heeft.

“Heel wat gewone Britten voelen zich niet vertegenwoordigd. Ze haken daarom ook echt af op het hele kiesstelsel. Maar ze zijn vooral bang hoe de dag door te komen. Is er genoeg voedsel? Kunnen ze de hypotheek en de huur nog betalen?

Kan Sunak de normaliteit laten terug­keren in Downing Street?

“Door Liz Truss werd er in het buitenland gespot met het land. Het was gênant. Zeker in de Conservatieve Partij heeft dat toch tot het besef geleid dat ze zich allemaal achter één persoon moeten scharen. De vraag is of dat zo blijft: houden de aanhangers van ‘Trussonomics’, de herrieschoppers voor wie ideologie alle middelen heiligt, zich koest? In dat geval heeft Sunak een kans. In het andere geval spreken we elkaar weer over zes maanden.

“Sunak wil eigenlijk wat iedereen wil: de economie laten groeien. Maar ik vrees dat hij nu al gedoemd is om te mislukken, omdat hij net als de hele Britse politiek weigert de brexit bespreekbaar te maken.”

“Over de brexit wordt gewoon niet gediscussieerd. Nochtans: voor de economie is de brexit veel en veel belangrijker dan de hele coronapandemie. De klappen zijn vele malen groter. In 2016 was de Britse economie nog 90 procent van de omvang van de Duitse. Nu is dat nog geen 70 procent. Als je weigert over de brexit te praten, als je vasthoudt aan de keiharde brexit van Johnson, is al het gepraat over het herstellen van de economie flauwekul.”

Truss is naar buiten geduwd door ‘de markten’. Hebben zij meer vertrouwen in Sunak?

“Toch wel. Ze zien hem als iemand die stabiel, serieus en capabel is – in tegenstelling tot zijn voorgangers. Hij komt natuurlijk uit de City: Sunak is een bankier en begrijpt hoe de markten denken. Of wat de markten willen ook in het voordeel is van de gemiddelde Brit, is iets anders.”

Tot slot: Rishi Sunak is de eerste niet-­witte premier. Is dat een Obama-­moment voor het VK?

“Nee. Ras en etniciteit snijden in het VK veel minder diep dan in de VS. Veel belangrijker is afkomst, de klasse waarin iemand opgegroeid is. Wat dat betreft is Rishi Sunak niks nieuws. Hij komt uit de erg gegoede middenklasse. Sunak heeft dus precies hetzelfde traject afgelegd als Johnson, Theresa May of David Cameron.”