Waarom slaat corona nu zo hard toe in China, in tegenstelling tot in andere landen?

Hoe ernstig is de situatie?

“Alle mensen in China waarmee ik bel, hebben ofwel zelf covid of kennen mensen die besmet zijn”, zegt sinoloog en econoom Dorien Emmers (KU Leuven / Stanford University). Om maar te zeggen: sinds de bocht in het Chinese covidbeleid twee weken geleden, heeft omikron het openbare leven helemaal in zijn ban.

Volgens de officiële cijfers is er hoegenaamd geen probleem. Door de nieuwe regels zijn PCR-testen niet langer verplicht en daalt het aantal besmettingen zogezegd (zie grafiek). Ook zouden er officieel slechts zeven coviddoden zijn de laatste twee weken. Beelden uit internationale pers en sociale media tonen een heel ander beeld: zowel ziekenhuizen als mortuaria kunnen de vloedgolf gewoon niet aan.

Chinezen gaan momenteel zelf zo massaal op zoek naar medicatie tegen verkoudheden of griep dat de winkelrekken op vele plaatsen leeg zijn. Volgens de Amerikaanse krant New York Times steeg de prijs van koortsremmer ibuprofen in het oosten van China zo sterk dat de lokale overheid er verplichtte om de verkoop te rantsoeneren. Nu wordt het per pilletje verkocht. Dat dreigend tekort zou de rest van de wereld zuur kunnen opbreken. China produceert een derde van de wereldwijde voorraad aan ibuprofen.

Waarom slaat corona nu zo hard toe?

Naar een verklaring voor de plotse opstoot in besmettingen is het volgens biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven) niet lang zoeken. “Vooral de lage vaccinatiegraad doet China nu de das om”, zegt hij. Met name de oudere bevolking is slecht gevaccineerd. “Dat is bizar”, zegt Wenseleers. “In veel andere landen werd immers altijd benadrukt om net de kwetsbare groepen, zoals ouderen, zeker volledig te vaccineren.” Daar komt bij dat de Chinese vaccins gewoon minder effectief zijn tegen corona dan de Amerikaanse en Europese.

“Ik heb dat Chinese beleid nooit begrepen”, zegt Wenseleers. “Van in het begin was toch duidelijk dat vaccinatie de meest evidente uitweg uit de pandemie was. Je koopt misschien wel wat tijd door besmettingen te vermijden. Maar de winst die je daarmee boekt gaat deels verloren door de zeer lage populatie-immuniteit die je bij zo’n strategie zou verkrijgen.”

Er circuleren intussen heel wat modellen over hoeveel coviddoden er zullen vallen de komende maanden. Twee weken geleden ging het Britse magazine The Economist in het meest optimistische scenario nog uit van 680.000 coviddoden. Nu spreekt het in het slechtste geval van 1,5 miljoen doden.

Wat zijn de economische gevolgen?

Twee weken geleden viel het nieuws over het nieuwe covidbeleid niet toevallig samen met slechte cijfers over de Chinese export. Het was samen met de protesten tegen het beleid van de Chinese Communistische Partij (CCP) dé grote verklaring waarom China zijn zero covidbeleid afzwoer: de economie lijdt er te veel onder.

“Ik denk dat we veilig kunnen zeggen dat de stijgende besmettingscijfers de volgende maanden tot een bijkomende groeivertraging zullen leiden voor de Chinese economie”, zegt Emmers. “Zeker nu mensen zo veel thuisblijven als ze symptomen vertonen.” Dat blijkt al zeker in Peking, waar de straten uitgestorven zijn en het openbare leven stilvalt. In sommige wijken zijn het enkel koeriers die maaltijden bezorgen die zich nog buiten vertonen.

“Op langere termijn, na Chinees Nieuwjaar of vanaf de lente, zullen deze versoepelingen wellicht positieve effecten hebben op de Chinese economie”, zegt Emmers. “De gevolgen hiervan zullen we wellicht in de EU voelen. China is nog steeds de grootste handelspartner van de Europese Unie. Vorig jaar kwam 22,3 procent van de totale import van de EU uit China.”

Maar daarvoor is het dus zeker wachten tot na Chinees Nieuwjaar, dit jaar vanaf 22 januari. “Dan komen Chinezen traditioneel samen met hun familie”, zegt Emmers. “Dat hebben ze de afgelopen drie jaar niet kunnen doen. Als alle binnenlandse reizen nu inderdaad opnieuw toegelaten worden, zal dat Nieuwjaar wellicht een superverspreidingsevenement worden.” Ook de overheid lijkt van dat scenario uit te gaan. Volgens Wú Zunyo, het hoofd van het Chinese Center for Disease Control and Prevention, het equivalent van onze Sciensano, is dit nog maar de eerste van drie besmettingsgolven.

Komt het Chinese volk in opstand?

Wat betekenen de vele besmettingen en rijzende dodenaantallen voor de politieke macht van Chinees president Xi Jinping? Die zwoer niet alleen jarenlang bij het zerocovidbeleid, hij legitimeerde er ook de uitbouw van zijn machtspositie mee. Enkel dankzij die drastische aanpak wist hij de chaos uit de rest van de wereld te voorkomen, zo luidde de partijlijn.

Naarmate het aantal besmettingen en - volgens de oude partijlijn - het aantal quarantaines steeg, nam in november echter ook het protest toe. Voor het autoritaire China was de opstoot van protest ongezien.

Zal ook deze besmettingsgolf het beleid aangerekend worden? “Dat zal voor een groot deel afhangen van het al dan niet uitblijven van chaos in de Chinese ziekenhuizen tijdens de volgende maanden”, zegt Emmers. “Als deze bruuske ommekeer in de covidaanpak niet verzandt in complete chaos in de ziekenhuizen, denk ik dat ze op lange termijn toch niet al te schadelijk zal zijn voor Xi zijn legitimiteit en de continuïteit van het regime. Stel nu dat het aantal doden ‘beperkt’ blijft tot 1 miljoen: dan zou de Chinese overheid kunnen claimen dat ze het relatief beter aangepakt zou hebben dan sommige westerse overheden.”