Smeltend permafrost laat virussen vrij die 50.000 jaar inactief waren: hoe gevaarlijk is dit?
De temperaturen op de arctische gebieden stijgen waardoor het permafrost smelt. In dat permafrost ontdekten wetenschappers al mammoeten en wollige neushoorns, maar er zitten ook oude virussen in die ijslaag. Hoe gevaarlijk is dit voor de mensen en dieren die nu leven? Wetenschapsexpert Martijn Peters geeft uitleg: “Het hangt vooral af van hoe weerbaar de virussen zijn na jaren in het permafrost”.
Het klinkt als een science-fiction verhaal, maar toch waarschuwen heel wat wetenschappers voor de gevolgen van het vrijkomen van eeuwenoude virussen. De reden waarom dieren en virussen zo goed bewaard blijven in het permafrost is niet alleen omdat het koud is, het is ook een zuurstofvrije omgeving waar het licht niet doordringt. De huidige temperaturen op de Noordpool warmen echter zeer snel op waardoor de bovenste laag permafrost in de regio verzwakt.
“Of een virus in die omstandigheden kan overleven hangt af van hoe goed hij bijvoorbeeld tegen extreme kou kan en hoe lang”, zegt wetenschapsexpert Martijn Peters, “Sommige micro-organismen overleven dit niet, andere wel”. Het pokkenvirus kan bijvoorbeeld bij - 20 °C overleven, maar slechts enkele tientallen jaren en geen eeuwen. “Wat ontdooiende permafrost zou kunnen ontketenen, hangt dus af van hoe weerbaar de virussen zijn. Voor onbekende virussen is dat voorlopig moeilijk in te schatten”, zegt Peters.
Wetenschapper Jean-Michel Claverie heeft al meerdere virusfamilies ontdekt in het permafrost en heeft er twee opnieuw tot leven gewekt. De oudste was bijna 48.500 jaar. Het ging hier om virussen die enkel eencellige organismen kunnen besmetten. “Die vormen voor ons geen gevaar”, zegt expert Martijn Peters, “Maar de kans bestaat natuurlijk dat er zich virussen bevinden in de meer dan 23 miljoen km² oppervlakte aan permafrost die het wel op mensen hebben gemunt”.
Een enkele gram permafrost kan duizenden ‘slapende’ micro-organismen bevatten. Zo hebben wetenschappers bijvoorbeeld al fragmenten aangetroffen van het pokken- en influenzavirus. “Waar men vooral voor vreest, is dat er een nieuw virus zou tevoorschijn komen waar ons lichaam nog niet tegen gewapend is, zoals bijvoorbeeld SARS-CoV 2”, zegt Peters.
“Groter probleem”
“Het feit dat de virussen na zo lange tijd nog steeds besmettelijk zijn, wijst op een mogelijk groter probleem”, zegt Claverie. Hij vreest dat mensen zijn onderzoek beschouwen als een wetenschappelijke curiositeit en het niet zien als een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid. “Wij zien deze amoebe-infecterende virussen als voorteken voor alle andere mogelijke virussen die zich in de permafrost zouden kunnen bevinden”, zei Claverie aan CNN. “We zien de sporen van vele, vele andere virussen”, voegde hij eraan toe. “Dus we weten dat ze er zijn. We weten niet zeker of ze nog leven. Maar als de amoebevirussen nog leven, kan het zeker zijn dat andere virussen dieren of mensen kunnen infecteren.”
“Het zijn trouwens niet enkel virussen waarvoor we moeten oppassen, maar ook bacteriën”, zegt Peters. In 2016 was er een uitbraak van Bacillus anthracis in Siberië. Zo’n honderd mensen werden opgenomen in het ziekenhuis en 1 jongetje stierf aan de ziekte. De bacterie was vrijgekomen uit de permafrost en had rendieren besmet. Meer dan 2.000 dieren stierven. Je kan miltvuur/antrax oplopen door het eten van besmet vlees. Meer nog, uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er ook heel wat resistentie tegen antibiotica aanwezig is onder bacteriën die gevonden worden in permafrost, wat ook problematisch kan zijn.
“In het verleden kwamen nieuwe uitbraken van pathogenen meestal door het ontdekken van nieuw onbekend terrein of te dicht contact tussen mens en dier”, zegt Peters, “Maar nu kijken wetenschappers dus ook naar een derde piste: het verdwijnen van ecologische barrières die ons duizenden of zelfs miljoenen jaren beschermd hebben tegen deze micro-organismen”.
Wat kunnen we er tegen doen?
“Naar schatting zou tegen 2.100 bijna alle permafrost verdwenen kunnen zijn door de klimaatverstoring”, laat Peters weten. “De meest impactvolle oplossing is dus het stoppen van de klimaatverstoring en daardoor het massaal ontdooien van de permafrost voorkomen. Dan blijven de micro-organismen zoals virussen mooi op hun plaats zitten”, verduidelijkt Peters.
“Daarnaast kan je natuurlijk ook proberen te voorkomen dat mensen in contact komen met de boosdoeners. Momenteel wonen er slechts ‘enkele miljoenen’ mensen in de permafrostgebieden. Maar als de wereld opwarmt neemt dat aantal misschien wel toe”, vult hij aan. “Tot slot is het ook interessant om meer onderzoek naar de micro-organismen in de permafrost te doen. Hoe meer men weet, hoe beter. Proactief werken is beter dan reactief”, besluit Peters.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Nieuwe miljardenfusie in de satellietsector wil concurrentie aangaan met Elon Musk
-
PREMIUM
Wordt stoelgangtransplantatie het nieuwe wondermiddel in de geneeskunde? “Aanzienlijke vooruitgang bij parkinsonpatiënten”
Sinds dokters stoelgang van gezonde mensen in hun darmen transplanteerden, hebben parkinsonpatiënten minder last van hun ziekte, blijkt uit nieuw onderzoek van de UGent. Hoe komt dat? En waarvoor kan stoelgangtransplantatie nog heilzaam zijn? Professor Patrick Santens (UZ Gent), die het onderzoek uitvoerde, legt uit. “Er komt steeds meer bewijs dat de as tussen de hersenen en de darmen een invloed heeft op ziekteprocessen.” -
KIJK. Nieuwe robot beweegt menselijker dan ooit
Het Amerikaanse Boston Dynamics heeft zijn nieuwe robot Atlas voorgesteld, al is hij niet helemaal nieuw. Het is een serieuze verbetering op de elf jaar oude Atlas die de wereld rondging door te dansen, dozen om op te tillen en ook gewoon om te vallen. De ‘nieuwe’ Atlas ziet er opvallend ‘mensachtig’ uit tegenover zijn voorganger. Het Amerikaanse bedrijf deelde bovenstaande beelden op sociale media om het aan te kondigen. -
-
Independer
Autoschade door een onbekende? Dit dien je te ondernemen
-
PREMIUM
Is huidige vorm van ons zonnestelsel veel vroeger ontstaan dan gedacht? Italiaanse planetoloog denkt van wel: “Deze meteorieten wijzen daarop”
Een periode van ‘reuzenplaneten-instabiliteit’ die leidde tot de huidige vorm van ons zonnestelsel, kwam mogelijk veel eerder dan gedacht. Meteorieten die op aarde zijn gevonden, bevatten daar aanwijzingen voor. De Italiaan Alessandro Morbidelli, planeetonderzoeker aan het Observatoire de la Côte d’Azur in Frankrijk, kwam tot die conclusie en licht die toe voor ons. -
Totale plasticvangst van The Ocean Cleanup voorbij de 10 miljoen kilo: “Recente successen geven hernieuwd vertrouwen dat oceanen kúnnen worden opgekuist”
The Ocean Cleanup heeft sinds de eerste vangst in 2019 nu een geverifieerd totaalgewicht van 10 miljoen kilo plastic uit oceanen en rivieren verwijderd. De organisatie van Nederlander Boyan Slat (29) heeft de afgelopen jaren schoonmaakacties gehouden tegen de zogenaamde “plastic soep” in een deel van de Grote Oceaan en in rivieren in acht landen. Daardoor is een hoeveelheid aan plastic vergelijkbaar met het gewicht van de Eiffeltoren uit het water verwijderd, meldt de organisatie maandag. -
Livios
Groen, rood, blauw of geel: richt je dak klimaatvriendelijk in met deze slimme tips
-
8
WEERBERICHT. Dit weekend eindelijk zachter, volgende week ronden we kaap van 20 graden
-
Rapport: meisjes evenaren of overtreffen op 15 jaar jongens qua roken, drinken en vapen
Ruim één op de vijf 15-jarigen gebruikte recent e-sigaretten en meer dan de helft probeerde al alcohol. Dat is de conclusie van een donderdag gepubliceerd rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uitgevoerd in Europa, Centraal-Azië en Canada. -
PREMIUM
“Na zonnig weekend slaat het weer helemaal om”: waarom doet april altijd wat hij wil?
Men zegt weleens: april doet wat hij wil. En dat zullen we na dit weekend geweten hebben. Vandaag kunnen we nog genieten van heerlijk lenteweer met temperaturen tot 24 °C. Maar vanaf maandag slaat het weer helemaal om en mogen we ons nog aan amper 10 °C en zelfs winterse neerslag verwachten. Maar waar komen aprilse grillen vandaan? Is dit ongewoon? En hoe lang zullen ze aanhouden? HLN-wetenschapsexpert Martijn Peters licht toe. “We zullen nog even moeten doorbijten” -
Mijlpaal in de wetenschap: onderzoekers zijn erin geslaagd een muis te maken met twee vaders
9 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageerRené De Troch
Johan Levecque
Nick Caluwé
christiane dewaele
jo janssen