In de eerste plaats: door te blijven. “Bij elke vorm van zelfbeschadiging gaat het er eigenlijk om de weg terug te vinden naar zelfzorg, naar jezelf liever en aardiger benaderen”, zegt Laurence Claes. “Zeg wel dat je het gezien hebt. En dat je je daar zorgen om maakt.” Aangeven dat je er zelf van geschrokken bent: niets mis mee, benadrukt Imke Baetens. “Wees maar authentiek, da’s helemaal oké. Zelfs beter om daar transparant over te zijn, en te zeggen: Ik weet niet goed wat ik nu moet zeggen, of wat ik kan doen om je te helpen. Maar ik ben er wel voor jou.”

LEES OOK. Experts trekken aan alarmbel: “Jongeren starten steeds vroeger met zelfverwonding” (+)

Wat in eerste instantie nodig is: iemand warm en zorgend. Die niet minimaliseert, maar ook niet dramatiseert. “Ineens alle registers opengooien en naar de spoed rijden uit paniek, ook al moet de wonde niet worden gehecht, kan heel erg overspoelend zijn voor jongeren. Hoe moeilijk en impactvol dit ook is: eigenlijk gaat het erom een rustpunt te creëren in die storm.”

Steunen, zonder op te lossen

Wat niet lukt door te focussen op het stoppen. “Uiteraard wil je dat, als zorgzame ouder, leerkracht of arts”, zegt Baetens. “Dat is een heel natuurlijke beschermingsreactie. Onbewust volgen daaruit vragen als ‘hoe komt dit?’ en ‘Is er iets gebeurd?’ Vanuit het idee: hier moet een verschrikkelijk trauma aan de basis liggen. Dat kan, maar bij een groot deel van de jongeren is dat niet het geval.” Blijven polsen naar een uitleg kan een jongere daardoor doen blokkeren. “Zij weten het immers vaak ook niet.”

LEES OOK. Jongeren getuigen over zelfverwonding: “Ik heb te lang gewacht. Doe dat alsjeblieft niet” (+)

Wat wel helpt: je opstellen als steun, zonder dat je het per se moet oplossen. “Zodat je kind vooral het gevoel krijgt: ik krijg een antwoord op mijn appel. Heel erg belangrijk. De boodschap geven: je verwondt jezelf, je moet je echt niet goed voelen.” En daarna: we gaan hier samen door geraken. “Normaliseer dat het oké is om je soms niet oké te voelen. Vraag: zullen we samen zoeken naar dingen die voor jou helpend zijn?”

Slechts een minderheid onthult opzettelijke zelfverwonding aan anderen. Terwijl het delen net een katalysator blijkt om hulp te zoeken. “Je verbonden voelen met anderen, dat is de belangrijkste buffer voor het al dan niet stellen van zelfverwondend gedrag”, zegt Baetens. “Dus ook aan de persoon zelf zou ik willen zeggen: zoek naar die mensen waarmee je klikt, in een jeugdbeweging of hobby, een ouder, een familielid, een leerkracht, iemand van het CLB. En vertrouw erop dat die je de steun gaan bieden die je nodig hebt, of althans bereid zijn om samen met jou te gaan zoeken, naar je te luisteren, en er graag voor jou willen zijn.”

LEES OOK. Onze reporter over zelfverwonding: “Niets voelen, niemand zijn: dat werd mijn mantra” (+)

Wie vragen heeft over zelfdoding of nood heeft aan een gesprek, kan terecht bij Teleonthaal, elke dag (24/7) bereikbaar op het telefoonnummer 106 of via de website. Ook Awel biedt een luisterend oor op telefoonnummer 102, of via chat op awel.be.

Meer info over zelfverwonding op www.icsesgroup.org.