Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad, maar op minder dan een jaar voor de verkiezingen lijkt de Vlaamse gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen dan toch uit de startblokken te schieten. Bedoeling is dat iedereen die al twee jaar zonder werk zit verplicht aan de slag gaat. Zij moeten gedurende zes maanden minimaal één en maximaal twee dagen per week bepaalde taken uitvoeren.

Niet dat ze er naast hun uitkering nog veel aan verdienen. Per uur krijgen ze 1,30 euro. Het is veeleer een symbolische vergoeding omdat het Grondwettelijk Hof eerder had geoordeeld dat geen vergoeding geven gelijkstaat met dwangarbeid. Niet dat de langdurig werklozen kunnen weigeren. Wie dat doet, riskeert een sanctie van de VDAB.

Een laaiend succes is de gemeenschapsdienst niet, maar de laatste weken schreven toch nog vrij veel steden en gemeenten zich in. Terwijl de teller in mei nog maar op 48 stond, doen uiteindelijk 94 lokale besturen mee. Zij gaan werklozen samen 819 jobs – ‘leerwerkplekken’ in gemeenschapsdienstjargon – aanbieden. Het Europese relancegeld waarmee de plaatsen worden bekostigd – met subsidies die variëren van 7.396 tot een kleine 100.000 euro – heeft veel gemeenten over de streep getrokken. Maar om de cijfers in perspectief te plaatsen: meer dan twee op de drie steden en gemeenten beslisten het plan van de Vlaamse regering naast zich neer te leggen.

Opstartfase

Voorlopig zitten de meeste gemeenten nog in de opstartfase. Zij wachten vaak nog op de VDAB, die werklozen moet toewijzen. Zij zullen uiteindelijk terechtkomen bij de groendienst, de kinderopvang of krijgen andere taken. “Wij voorzien een aantal plaatsen in woonzorgcentra en de sociale tewerkstelling,” zegt Elsie Sierens, burgemeester van Destelbergen (Open VLD). Bij haar CD&V-collega van Damme, Joachim Coens, staan plaatsen voor een administratief medewerker, in het containerpark en bij de groendienst klaar.

Zo goed als alle deelnemende gemeenten worden geleid door een burgemeester van N-VA, Open VLD of CD&V. Niet zo verwonderlijk, aangezien zij ook in de Vlaamse regering zitten. Groenen en socialisten zijn tegen het systeem. Op drie Vooruit-burgervaders na passen de Vlaamse socialisten dus voor de gemeenschapsdienst. “Ook wij staan kritisch tegenover het systeem en gaan het minimalistisch invullen, maar wij moeten ook rekening houden met onze coalitiepartner (CD&V, red),” zegt Steve Vandenberghe, burgemeester van Bredene.

Verzet

Ook de socialistische vakbond ABVV kant zich al een hele tijd tegen het plan. “Door de gemeenschapsdienst zullen straks 200 jobs potentieel niet kunnen worden ingevuld door normaal betaalde werknemers. Tweehonderd jobs waarvoor geen sociale zekerheid wordt betaald en die de werklozen maximaal 80 euro bruto per maand opleveren. Ook experts zeggen dat dit niet werkt”, aldus Hendrik Van Poele.

Volgens arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) klopt het dat dit soort maatregelen niet activeert. “Toch niet wanneer ze zonder overleg met de werkzoekenden worden opgelegd. Maar de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten benadrukt dat het maar één van de maatregelen is om mensen weer te activeren. Er zijn nog andere systemen om via wijk-werken of de OCMW’s werkzoekenden of leefloners aan de slag te krijgen, klinkt het.