Acteurs met beperking spelen mee in heftig stuk van Milo Rau: "Wij kennen heus wel het verschil tussen theater en realiteit"

"Dan gaan jullie moeten vrijen met elkaar, slechte manieren doen, jullie poep laten zien. Zoals in de film he", legt coördinator Ingrid Van Den Bergh uit tijdens de repetitie van Theater Stap in Turnhout. De acteurs knikken alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. "We kennen heus wel het verschil tussen theater en realiteit hoor", zegt Bram Vaneeckhaute, één van de acteurs met een beperking.

Het is een heftig stuk, dus ze hebben er zeker even over moeten nadenken voor ze beslist hebben om hier aan deel te nemen, vertelt artistiek leider Marc Bryssinck. "We hebben er meteen de ouders bij betrokken en ze ook kennis laten maken met Milo Rau, zodat ze konden horen wat zijn plannen waren. We hebben er ook bewust voor gekozen om een aantal mensen die te kwetsbaar zijn niet mee te nemen in de casting."

Toch vindt Bryssinck het belangrijk dat Theater Stap dit soort stukken kan spelen. "Het is fijn om ook eens een donkere voorstelling te spelen. We hebben al heel vaak publieksvriendelijke, zoete dingen gemaakt. We stampen nooit tegen de schenen. Het zou wel raar zijn als je al bijna 40 jaar theater maakt, dat je dan nooit eens een stuk zou maken dat een beetje wringt. Het is wel jammer dat er nu al kranten spreken van controverse, nog voor ze het stuk of een repetitie hebben gezien."

Bryssinck vindt ook niet dat het aan ons is om te bepalen wat de acteurs wel of niet mogen doen. "We proberen telkens ook te kijken of er mogelijkheden zijn om iets te leren. Bij een voorstelling over stigmatisering, zijn we bijvoorbeeld naar Auschwitz geweest met de acteurs. Dan zou je je ook kunnen afvragen of dat wel nodig is en of dat hun wereld is, maar dat is niet aan ons om dat te beslissen. Je zou juist het omgekeerde moeten doen, en kijken hoe je hen er zo veel mogelijk bij kan betrekken en moeite doen om er met hen over te communiceren."

De acteurs zijn zelf enthousiast over de voorstelling, maar ze geven toe dat het geen gemakkelijk stuk is. "Toen we de film hebben gekeken (waar het stuk op gebaseerd is, nvdr), heb ik wel even moeten wenen", vertelt Els Laenen, een actrice met het syndroom van Down. "Maar nu vind ik het heel leuk om te spelen." Daar treedt haar collega Gitte Wens haar in bij: "Wij willen graag toneel spelen, theater is ons leven." Er wordt ook heel wat gelachen tijdens de repetities, bijvoorbeeld over de scènes waar ze stront moeten eten. "Dat is chocomousse, en dat is heel lekker", lacht actrice An Dockx.

Milo Rau wil in deze hedendaagse versie van het stuk aankaarten dat we mensen met het syndroom van Down "aan het uitroeien zijn", door het gebruik van de NIPT-test bij zwangere vrouwen. "Hij formuleert dat heel scherp", zegt Bryssinck. "Maar wij sluiten er wel bij aan in de zin dat we graag de kwaliteiten willen laten zien van mensen met Down. Wij breken ook een lans voor het behoud van deze mensen in de maatschappij."

In de voorstelling ondervragen de professionele acteurs de acteurs van Theater Stap en er worden ook persoonlijke verhalen gebruikt. Daarnaast wordt er gepraat over de onderwerpen uit de film en sommige scènes worden nagespeeld. "De laatste generatie, of de 120 dagen van Sodom" gaat op 5 november in première in Luik.