Frederic Eelbode

Publisher

Waarom ben je met iemand bevriend? Vaak deel je dezelfde interesses of meningen. Je vindt het fijn om tijd met elkaar te spenderen, samen te sporten of te reizen. Of je kan goed met elkaar praten. Er is een klik. Maar hoelang duurt die klik? Blijft je hartsvriend(in) uit de jeugdbeweging, de studentenclub of je eerste baan enkele decennia na die eerste ontmoeting een soulmate?

Sommige vrienden zijn vrienden omdat ze in ‘het roulement’ zitten. Om de zoveel tijd spreek je met elkaar af om iets te gaan eten en bij te praten. Je nodigt elkaar uit voor feestjes. Maar eigenlijk kijk je er niet echt meer naar uit. Die vrienden zijn verplichte nummertjes geworden. Je spreekt af omdat je nu eenmaal afspreekt. Soms heb je zelfs helemaal geen zin om af te spreken. Niet dat je ineens een bloedhekel aan die persoon hebt gekregen of dat er ruzie is ontstaan, maar de klik is er niet meer. De verbinding is verbroken. Het is op. Maar je bent nu eenmaal bevriend en je kleeft het etiket ‘vriend’ op elkaar.

Je blijft dus maar afspreken. Je houdt elkaar op de hoogte van je reilen en zeilen. Je vertelt over je werk, je relatie, de kinderen, lichamelijke kwalen en de zorg voor je ouders. Uiteraard gelardeerd met fijne herinneringen en straffe anekdotes van toen. ‘Weet je nog …’ Het lijkt alsof je een lijstje met obligate onderwerpen afvinkt. En bij iedere zitting wordt het lijstje weer wat korter, de gesprekken wat saaier. Terwijl je vroeger tig keer ‘nog eentje?’ voorstelde, wordt het nu algauw ‘ik maak het niet te laat, morgen weer vroeg op’.

‘Iets’ verdwijnt

In de loop der jaren verdwijnt ‘iets’. Iets fundamenteels. Iets wat van een vriend een vriend maakt. Nabijheid zal wel een rol spelen. Als je niet meer samen op kot zit in die spannende studentenstad en naar een uithoek van het land moet pendelen om elkaar te zien, treedt soms wat reismoeheid op. Beter een dichte buur dan een verre vriend. Oké, maar dat is het niet. Sommige mensen hoef je maar te zien om meteen weer te klikken, zelfs honderden kilometers verder of jaren later.

Misschien is het wel die nieuwe partner die je erbij moet nemen. Dat anderstalige lief maakt de communicatie stroef, haar conservatieve wereldbeeld stuit je tegen de borst of zijn woke waanzin maakt elke speelse discussie onmogelijk. Ook dat kan het niet zijn. Met een beetje moeite krijg je die vriend ook wel alleen uit zijn cocon voor een one-on-one en floreert de vriendschap als vanouds. Of je ziet elkaar net in een grotere groep, zodat je het onvriendschappelijke aanhangsel kan neutraliseren met een meute vrienden.

Sommige vriendschappen bloeien alleen nog in groep. Je hebt elkaar nodig als je er samen op uit trekt. De ene om het initiatief te blijven nemen voor het jaarlijkse oud-leidersweekend, de andere om de spaghetti voor vrijdagavond te maken. En dan is er nog de klunzige clown voor de ambiance of de schrandere geest om een pittig debat in gang te steken. Maar diep vanbinnen vind je de clown ondertussen een aansteller en de schrandere geest een zaag. Het zijn vrienden bij wie je liefst niet alleen in de auto zit op die lange weg naar dat vakantiehuisje in de Ardennen. Maar dat weekendje blijft wel top – for old times’ sake.

Energiemensen

Soms neemt je leven een andere loop, pak je een andere afslag, kies je een andere weg. Extreme verschillen werken meestal niet vriendschapsbevorderend, maar ze zijn niet onoverbrugbaar. Er bestaat niks leukers dan je laven aan de inzichten en levenswijsheden van een ander. Is het niet om je persoonlijke ervaring te verrijken, dan om je eigen denkbeelden mee vorm te geven en te polieren. De ene keer gaat het over politiek, de andere keer over relaties, strubbelingen met je baas of hoe je omgaat met littekens uit je kindertijd. Misschien ook over je irrationele angst voor de toekomst. Of van alles wat.

Wellicht word je met de leeftijd veeleisender voor je vrienden. Je beseft dat je tijd kostbaar is en je wil hem niet verdoen. Je moet al zo veel verplichte relaties onderhouden met familie of collega’s die je au fond weinig zeggen. Waarom zou je dan je energie verspelen aan herinneringen ophalen uit het verleden of gesprekken voeren waar je zelf niet beter van wordt?

Dat klinkt allemaal erg streng en een tikje misantroop, maar dat is het eigenlijk niet. Ik pleit voor vriendschappen die energie opwekken, inspirerende gesprekken en reünies vol plezier. Het vriendschapsboekje is in de loop der jaren wat dunner geworden – en het mag zeker nog wat dunner – maar tegelijk ook intenser, misschien minder oppervlakkig ook. Snoeien in de vriendenstruik om beter bloeiende vriendschappen te telen.

Parkeren, niet bruuskeren

Blijft de vraag hoe je een oud-vriend parkeert en niet bruuskeert. Ik beeld me in dat iemand anders me eerlijk zou zeggen: ‘Ik hoef jou niet meer te zien, want je boeit me niet meer.’ Gelukkig is dat nog niet voorgevallen. De meeste uitgebloeide vriendschappen sterven een natuurlijke, stille dood. Het contact verwatert, je paden kruisen elkaar niet meer en zo is het goed voor beiden. Soms blijft het aanmodderen. Een vriendschap in gummilaarzen. Als je zelfs de klik om te ontvrienden niet meer vindt.

Vriendschap hoeft helemaal niet in steen gebeiteld te staan. Vreemd genoeg kennen liefdesrelaties vaak een exacte begin- en einddatum. Vanaf die eerste kus beslis je samen door het leven te gaan. In het beste geval voor altijd. Maar veel koppels groeien uit elkaar, gaan hun eigen weg, kiezen voor een scheiding – niet fijn, wel algemeen aanvaard. Bij vriendschappen lijkt het alsof die pas eindigt ‘als de dood ons scheidt’. Al is dat ook een goede zaak. Geen relatie zo hecht als die met een trouwe vriend.

Lees ook

Podcast | Uit het hart: hoe zet je een vriendschap stop?  

Lees ook

 Defrienden, maar dan in het echt