Aanslag Moskou
Ook België zet ‘IS in de Khorasan’ bovenaan lijst met dreigingen
Mensen leggen bloemen neer aan de Crocus City Hall in Moskou. — © Nanna Heitmann/nyt
Met argusogen volgen Europese veiligheidsdiensten terreurgroep ISKP. De aanslag in Moskou bewijst dat die ook buiten zijn regio kan toeslaan. Ook in België duiken ISKP-sympathisanten op in meerdere dossiers. “Wij zijn niet immuun voor deze dreiging.”
Het was dit jaar geen gewone kerstnacht bij de Dom van Keulen. Zwaarbewapende politiemensen en hondenpatrouilles kamden de kathedraal en omgeving uit, bezoekers ondergingen een screening voor ze het gebouw binnen mochten. De reden voor die waakzaamheid: veiligheidsdiensten hadden lucht gekregen van terreurplannen die tijdens de eindejaarsperiode gericht waren tegen kerken. Ook in Oostenrijk en Spanje waren antiterreurdiensten extra waakzaam.
De concrete dreiging ging uit van geradicaliseerde islamisten die zich schaarden achter de vlag van Islamitische Staat in de Khorasan (ISKP). Die aftakking van IS in Irak en Syrië heeft de historische Khorasan-provincie in Centraal-Azië als thuisregio. Die regio, waarvan de naam teruggaat tot de 6de eeuw, strekt zich uit over Iran, Afghanistan, Pakistan, Oezbekistan, Turkmenistan en Tadzjikistan.
In verband met de terreurplannen tegen de kerken werden in het Duitse Noordrijn-Westfalen en Wenen Tadzjieken opgepakt. In juli vorig jaar onderschepten de Duitse en Nederlandse politie in een ander dossier negen terreurverdachten met roots in Khorasan: Turkmenen, Tadzjieken en Kirgiziërs. Volgens een VN-rapport beraamden zij ‘high profile’ terreuraanslagen, waarvoor ze wapens aan het verzamelen waren. Hun doelwitten waren ze nog aan het selecteren. Via de krant The Washington Post was voordien al uitgelekt dat ISKP vanuit Afghanistan plannen smeedde voor minstens vijftien aanslagen in Azië, Europa en de VS. Die konden telkens worden verijdeld, of de terreurgroep blies ze zelf af. Maar bij elk van die incidenten werd steeds duidelijker dat ISKP zijn actieterrein heeft uitgebreid tot ver buiten zijn thuisregio, waar de terreurgroep gruwelijke feiten pleegde die honderden mensen het leven kostten. Voor westerse veiligheidsdiensten werd het dé organisatie om in het oog te houden.
Inspiratiebron
De Belgische Staatsveiligheid heeft ISKP al een tijd op de radar staan. “Wij waarschuwden eerder dit jaar al voor de toegenomen dreiging van ISKP”, reageert de dienst tegenover De Standaard. “Na een periode waarin IS zijn capaciteit verloren had om aanslagen op het Europese continent aan te sturen door de teloorgang van het kalifaat in Syrië en Irak, stellen inlichtingendiensten dat ISKP er niet alleen in slaagt om zich op te werpen als inspiratiebron voor jihadisten, maar globaal ook over de capaciteit beschikt om terroristen aan te sturen.”
Video | Vier verdachten van de aanslag in Moskou verschijnen zwaar toegetakeld voor de rechter
Met de terreurdaad in Moskou van afgelopen vrijdag, waarbij 137 mensen omkwamen, heeft ISKP op tragische wijze duidelijk gemaakt dat die “capaciteit om terroristen aan te sturen” buiten Khorasan niet langer louter theoretisch is. Elf verdachten van die aanslag werden opgepakt, van vier van hen is de identiteit bekendgeraakt. Allen hebben ze roots in Tadzjikistan. Op beelden die via sociale media verspreid raakten, is te zien hoe ze na hun arrestatie zwaar werden mishandeld. Voor ISKP is het een reden om met bijkomende acties tegen Rusland te dreigen.
Cryptomunten
Door de aanslag in Moskou en de betrokkenheid van ISKP voert Frankrijk zijn antiterreurmaatregelen op. President Emmanuel Macron verklaarde ook dat er “verschillende aanslagen” door ISKP zijn voorkomen.
In België komt er geen verandering in het dreigingsniveau. Momenteel ligt dat op drie van vier, wat betekent dat de dreiging ernstig is. Het hoogste niveau wordt alleen toegepast als er concrete aanwijzingen zijn voor een aanslag op de (zeer) korte termijn.
Dat betekent niet dat het gevaar van ISKP wordt gerelativeerd. “België is niet immuun voor deze dreiging”, laat de Staatsveiligheid weten. “Het voorbije jaar doken al in meerdere inlichtingendossiers of gerechtelijke dossiers mensen op met wortels in de Centraal-Aziatische regio.” De woordvoerder van het federaal parket zegt dat ISKP ook voor hen een “aandachtspunt” is, maar geeft geen details om lopende onderzoeken niet in gevaar te brengen.
“Vanuit het jihadisme is ISKP momenteel de grootste dreiging”, bevestigt minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD). “Onze diensten zijn daarmee bezig, maar op dit moment zijn er geen concrete terreurplannen voor ons land gekend. Het is een scenario waar wel rekening mee wordt gehouden. De groepering had in het begin een lokale agenda (in Centraal-Azië, red.). Dat is de voorbije maanden en jaren veranderd.”
Die verandering komt doordat de taliban in Afghanistan ISKP onder druk zetten, maar het is ook een bewuste strategie van de ISKP-leider Sanaullah Ghafari. Een VN-rapport dat teruggaat op inlichtingen die de lidstaten verstrekken omschrijft Europa overigens niet alleen als doelwit voor ISKP. Het is ook de plek waar de terreurgroep zich deels financiert, onder meer via cryptomunten.
