“Ik stond in mijn onderbroek in een rivier bij een stel kletsende vrouwen”

De aanstokers voor Dijf Sanders’ reis naar Java? Europalia, van wie hij de opdracht kreeg in de geest van de beroemde klankentapper Alan Lomax geluidsopnames te verzamelen. En ook Palmer Keen, een Amerikaanse etnomusicoloog die het gebied dat Sanders wilde onderzoeken al helemaal in kaart had gebracht - van de interessantste muzikanten tot de excentriekste inheemse instrumenten. Keen gidste Sanders van van kust tot stad, en hij hielp hem kennis maken met muzikale ensembles, opvallende volksfiguren en radiofonisch interessante natuurgeluiden. 

Als we Sanders vragen hoe we ons zijn tripje mogen voorstellen, is hij kwistig met details. “Stel je het je even voor: een kerel met een gigantische rugzak waarin een hoop opnamemateriaal zit en drie onderbroeken. Hij trekt rond en probeert met de lokale bevolking te communiceren. In het Engels, wat heel ongelukkig was, want niemand spreekt er die taal. Godzijdank kon Palmer voor ons tolken. We sliepen vooral op de sofa’s bij mensen thuis. Mijn vervoersmiddelen beperkten zich tot wat ik daar kon vinden. Vooral brommertjes en taxi’s. Ja, met die zware rugzak achterop een klein brommertje. Hilarisch.”

Uit het arsenaal aan tot de verbeelding sprekende instrumenten (Angklung, Kendang, Kacapi, Calung) en veldopnames van kletterende regen of krekels puurde Sanders een dromerige, behoorlijk frivole plaat, in de lijn van elektronische exoticaproducers als Up, Bustle & Out of cultfiguren als Les Baxter en Martin Denny. Drie groepsleden van de Belgische jazzgroep Black Flower (Nathan Daems, Filip Vandebril, Simon Sigers) verleenden de verzengende Indonesische vibe een rauwe live-toets.

Hoe heb je jouw verblijf op Java ervaren?

“Ach, ik ben avontuurlijk ingesteld, dus ça va. Nu ja, comfortabel slapen was er niet bij. Dat was het grote minpunt. Het was er supervochtig, en alle huizen zijn beschimmeld vanbinnen. Althans die op het platteland, waar de mensen armer zijn. De kussens en matrassen zien er echt zwart van de schimmel. Dat brengt een aparte geur met zich mee. (lacht) Het voelt een beetje aan alsof je in een kraakpand logeert. Heeft een aantal dagen geduurd eer ik dat kon verdragen. Men had mij ook bang gemaakt voor ongedierte, maar ik heb er amper een muggenbeet gekregen. Ik heb een slang gezien, and that’s it. Naar het schijnt lopen er ook katten met hondsdolheid rond, maar daar heb ik geen last van gehad. En de Indonesiërs die ik  heb ontmoet, waren allemaal enorm gastvrij. Ze stonden zelfs de bedjes van hun kinderen af aan ons.”

Kon je jezelf verstaanbaar maken?

“Amper. Hun gebarentaal is heel subtiel. Ik was dus op mijn hoede als ik met mijn microfoon tussen de muzikanten liep. Palmer wist gelukkig hoe je iemand correct de hand moet schudden. Je moet bijvoorbeeld met je hand naar je hart gaan om te tonen dat je iemand gunstig gezind bent. Naar vrouwen toe moet je dan nog eens een andere handdruk gebruiken. En in het algemeen moet je met je rechterhand iemand begroeten, wat vervelend was want ik ben linkshandig. Maar als je geld geeft met je rechterhand, weigeren ze dat.” (lacht)

Ik zag een filmpje waarin je met je microfoon in een rivier staat naast een aantal vrouwen die ritmisch met hun armen in het water meppen. Hoe gemakkelijk won je hun vertrouwen?

“Dankzij een muziekleraar uit dat dorp legden we de eerste contacten. Je kon hen redelijk gemakkelijk benaderen.  Nu ja, ik ben op een bepaald moment, zonder het te beseffen, in mijn onderbroek in een rivier op een stel vrouwen afgestapt. Maak dan jouw integere intenties nog maar eens duidelijk. (lacht) Anderzijds: als blanke ben je er een soort halfgod.”

Hoe voelt dat?

“Raar. Ze kijken allemaal naar je via hun gsm. Die mensen filmen alles. Zelfs onbekende voorbijgangers wilden mij aanraken en selfies maken. En een zwangere vrouw vroeg mij om haar buik aan te raken. Ik hoop dat het kindje op jouw zal lijken, zei ze.  Tja, wat kan je daar op zeggen? Weet je, voor ons zijn die mensen exotisch en mooi. Maar ze vinden zichzelf minderwaardig. Ze willen graag verwestersen. Ze vinden hun huidskleur te donker. Hun tv-acteurs hebben allemaal een bleekgepoederde neus. Ik werd er een beetje ongemakkelijk van.”

Had je een welomlijnd plan of ben al improviserend de jungle ingetrokken?

“Ik was vooral op zoek naar de eenzame muzikant in de jungle. Dat was mijn romantische beeld. Muziek zonder vertrouwde referenties. Een blanco blad. Zo'n mensen ben ik gelukkig ook vaak tegengekomen. Ze waren allemaal uniek.”

‘Java’, de afsluitende titeltrack, doet behoorlijk etherisch en sacraal aan. Vind je dat je een spirituele plaat hebt gemaakt?

“Goh, ik vind andermans platen, waarvan de mysteries niet ontrafeld zijn, veel spiritueler dan mijn eigen werk. Als je de geheimen van je eigen goochelshow kent, ben je niet langer verbaasd. Die demystificatie werkt heel ontnuchterend. Maar goed, ik snap dat men Java als een spirituele plaat wil bestempelen. Het was een intense ervaring en dat hoor je wellicht. Ik flirt er met mooie aardse klanken die heel puur aandoen. Maar er is écht nog een wereld van verschil met de doorsnee new age-plaat vol zweverige walvisgeluiden.” (lacht)

Java (★★★★) komt op 8/12 uit bij W.E.R.F. Je kan het album echter nu al hieronder beluisteren.