Hetero-ombudsman beoordeelt berichtgeving over homokoppel

Het webartikel ging over een paar dat een kind na anderhalf jaar moet teruggeven aan de natuurlijke moeder omdat die haar toestemming voor adoptie had ingetrokken en omdat de juridische procedures die daarop volgden lang aansleepten. Dat het om een “homokoppel” gaat, is inderdaad niet van belang voor de procedure.

In elk geval hebben ook Bruzz, Belga, De Standaard, het Belang van Limburg, Gazet van Antwerpen, VTM, Knack en Het Laatste Nieuws minstens één keer “homokoppel” of “Brussels homokoppel” getiteld. Alleen De Morgen en Libelle hielden het op “koppel”.  Dat de keuzes zo gelijklopen valt toch op.  Het is niet uitgesloten dat meer dan één journalist heeft gedacht dat een "homokoppel" toch iets meer fascineert en dat die vermelding in de titel misschien wel goed was voor het aantal clicks.  Maar is “homokoppel” dan fout?

Ik ben in elk geval geen aanhanger van het idee dat je persoonlijkheids­kenmerken als seksuele geaardheid (als mensen daarvoor uitkomen) of een migratieachtergrond alleen mag vermelden wanneer ze “ertoe doen”. Het grote risico daarvan is dat je ze dan alleen vermeldt wanneer ze een deel van het probleem zijn. Ze alleen dán vermelden is juist stereotyperen.  

Op dezelfde manier is het niet verboden, maar ook geen must, om te vermelden dat de biologische moeder van Mexicaanse afkomst is, ook al is dat niet belangrijk voor de juridische procedure. Als we diversiteit niet gewoon mogen benoemen, zonder dat ze een probleem vormt, zullen we er ook nooit normaal over kunnen spreken.

Tja, ook in titels staat wel eens informatie die misschien niet cruciaal is voor de kern van de zaak. Neem nu deze titel :

“Brussels koppel moet kind na anderhalf jaar teruggeven aan natuurlijke moeder.”

“Brussels” heeft hier even weinig relevantie als “homo” en zou waarschijnlijk geen reacties hebben uitgelokt. “Homo” ligt toch nog altijd iets gevoeliger in dit land, wat eigenlijk een reden is om het vooral te blijven zeggen. Tot het he-le-maal normaal is. Even normaal als “Brussels” dus. 

Ja, dat is waar. Omdat heterokoppels in de meerderheid zijn, gaat de journalist er meestal van uit dat de lezer “koppel” vanzelf zal begrijpen als “heterokoppel”. In de titel boven dit stukje staat “hetero-ombudsman”. Dat heeft als onmiddellijk effect dat het nadruk krijgt. Alsof er een tegenstelling is tussen de hetero-ombudsman en het homokoppel. Die is er niet. In beide gevallen gaat het om niet-wezenlijke informatie die de personen een beetje tekenen. Maar titels werken wel zo. Een lezer gaat er nogal eens van uit dat elk woord van cruciaal belang is.   

“Homokoppel” zou ook in mijn tekst gestaan hebben, denk ik omdat ik diversiteit graag ook benoem wanneer ze geen deel uitmaakt van het probleem. Maar ik denk dat ik het niet in de titel zou hebben geplaatst. Niet uit ethische, maar uit didactische overwegingen. Mensen lezen soms alléén de titel en leggen dan soms toch verbanden die er niet zijn. (Ik zou daarom ook “Brussels” allicht niet in de titel zetten.)  

Maar dat is een tactische inschatting. Een journalistieke fout kan ik het absoluut niet noemen. Er zijn geen ethische regels die zeggen dat minder belangrijke informatie per se niet in een titel mag. Ik begrijp ook niet wat er stigmatiserend zou zijn aan dat stukje informatie. (Voor wat het waard is : ook Gay.nl titelde “homokoppel”.)

Er is wel een journalistieke fout begaan op VRT NWS omdat aanvankelijk in de titel stond “Homokoppel moet geadopteerd kind teruggeven”. Dat is niet juist, de adoptie werd nooit volledig afgerond. De titel werd dan ook gewijzigd.

Dat er termijnen zijn waarin je je over zoiets belangrijks als adoptie kunt bedenken is normaal. Dat familierechtbanken sneller zouden moeten kunnen werken en dat adoptieouders in afwachting al het statuut van pleegouder zouden krijgen, zijn voorstellen die de afgelopen dagen zijn gedaan. En daar lag ook het maatschappelijk belang van dit verhaal. Hoe kunnen we dit beter organiseren? Het zou fijn zijn als de media dát de komende tijd zouden blijven opvolgen.