Integratie geprangd tussen afbraakpolitiek en luchtkastelen

In Gent heeft weggeefwinkel De Olijfboom sinds zijn opstart in de zomer van 2015 al 2.400 asielzoekers, vluchtelingen en andere mensen in precaire woonsituaties op weg geholpen met kledij, huisraad, een luisterend oor en hulp waar nodig. De weggeefwinkel wordt gerund door vzw Een Hart voor Vluchtelingen, een initiatief met één betaalde kracht en zestig vrijwilligers, waarvan de helft vluchtelingen. Over enkele maanden droogt de Vlaamse ondersteuning voor het initiatief op. Volgens de Vlaamse Regering is de asielcrisis immers bedwongen. Minister Liesbeth Homans (N-VA) zet de subsidies die ze in het kader van de vluchtelingencrisis aan Gent toekende, zo’n 650.000 euro, stop vanaf oktober 2018.

Dezelfde redenering leidt tot besparingen op woonbegeleiding door CAW’s door minister Vandeurzen (CD&V) en tot besparingen in het Agentschap Integratie en Inburgering. Dat belangrijk integratiewerk door die afbraakpolitiek op de schouders van vrijwilligers komt, wordt onder de mat geveegd.

Afbraakpolitiek

De besparingen in het Agentschap Integratie en Inburgering van de Vlaamse regering en Minister Homans staan haaks op de reële noden van een superdiverse samenleving. We zien een groeiende nood aan maatwerk en basisdienstverlening om grondrechten te waarborgen. Maar Vlaanderen bespaart net op basiswerkers die een laagdrempelige dienstverlening garanderen om nieuwkomers toe te leiden naar werken en wonen. Ook de juridische dienstverlening die vluchtelingen en sociaal werkers ondersteunt, wordt gecentraliseerd en afgebouwd. In deze besparingsoperatie moeten de regiowerkingen van de juridische dienst eraan geloven. Met één pennentrek verliezen we bijna 50 jaar ervaring. Dat is in strijd met de decretale opdracht die voorziet in een gebiedsgerichte werking rond vreemdelingrecht. Wat overblijft, is inburgering via taallessen en maatschappelijke oriëntatie.

Om echt te begrijpen waarom de integratiesector van een afbraakpolitiek gewaagt, moeten we terug naar 2013. Dan lanceert de Vlaamse overheid het nieuwe decreet Inburgering en Integratie met een fusie van de integratie en- inburgeringssector, de sociale tolken en de Huizen van het Nederlands. De onafhankelijke raden van bestuur werden omgevormd tot ‘Externe Verzelfstandigde Agentschappen’ met partijpolitieke zitjes. De sector bleef een sterke dienstverlening bieden, maar was politiek monddood. In deze besparingsronde wordt nu ook die dienstverlening zwaar aangepakt.

Het argument om verder te besparen vond de regering in de terugval van asielzoekers na 2015. Officieel heet het dat enkel de bijkomende middelen zijn teruggedraaid. De ongemakkelijke waarheid is dat men de financiële verliezen moest wegwerken die zich sinds het begin van de fusie hebben opgestapeld. Volgens de vakbonden zullen er bij het agentschap nog meer besparingen volgen in 2020.

Ondertussen komt de gezinshereniging van families van erkende vluchtelingen nog maar op gang. Welk perspectief hebben we die nieuwkomers te bieden?

Luchtkastelen

Het 'Integratiepact' moet ons hoop brengen. De Vlaamse overheid smeedde dat pact met lokale besturen, sociale partners, media, onderwijs en verenigingen van mensen met een migratie-achtergrond om de herkomstkloof te dichten. Die etnische herkomstkloof in werkzaamheidsgraad, schooluitkomsten, deelname aan het verenigingsleven, zorgconsumptie en woningbezit is in Vlaanderen immers reëel en hardnekkig. De oorzaken zijn meervoudig, maar racisme en discriminatie spelen een cruciale rol. Daarom zet het integratiepact in op de bestrijding van directe en indirecte vormen van discriminatie en racisme. Bij het pact hoort geld om projecten te ondersteunen die de veerkracht van nieuwkomers versterken en sensibiliseren rond racisme en discriminatie.

Het objectief zit goed. Maar welke verantwoordelijkheid zal de overheid zelf nemen om dat objectief te bereiken? Waar blijft de structurele handhaving om racisme en discriminatie te bestrijden? Elk voorstel om praktijktesten te realiseren, strandt op politieke onwil. Wanneer zal de regering het integratiebeleid écht als een transversaal beleid bekijken? Het terugduwen van de herkomstkloof moet een serieuze, gedeelde doelstelling zijn. Anders bouwt men luchtkastelen.

Superdiversiteit biedt kansen

Vlaamse steden evolueren in de richting van een superdiverse samenleving waarin geen enkele groep nog de meerderheid vormt. Superdiversiteit biedt kansen op voorwaarde dat het beleid voldoende investeert in sociale stijging. Dat vraagt een laagdrempelige dienstverlening, juridische ondersteuning om grondrechten te realiseren, handhaving van onze anti-discriminatiewetgeving en een diversiteitsbeleid om werkvloeren, scholen en woonruimtes af te stemmen op de superdiverse samenleving. Zo worden aankomstwijken een springplank voor nieuwkomers. Op die manier kunnen mensen met een migratieverhaal meebouwen aan de solidariteit waarop onze samenleving steunt.

Het is onaanvaardbaar dat de integratiesector structureel wordt afgebouwd en het integratiewerk toenemend op de schouders komt van vrijwilligers. De integratiepraktijk moet dringend verlost worden uit z’n benarde positie, geprangd tussen de afbraakpolitiek en een Integratiepact dat luchtkastelen bouwt.