"Bewuste drietraps­strategie van Francken: eerst forse uitspraken, dan nuancering en slachtofferrol uitspelen"

Het kan best dat Francken eenzelfde bewuste strategie volgt: eerst forse uitspraken doen, die bij het brede publiek, zeker aan de rechterzijde, goed vallen en veel stof doen oplaaien.

Na een eerste storm van kritiek, en als veel goedkeuring binnen is, gaat Francken over tot fase twee: de nuancering. Dan blijkt dat een en ander niet zo bedoeld was. Dat zijn woorden verkeerd begrepen zijn. Door sommigen ook heel bewust.

Dan komt fase drie: links, de politiek correcte kerk, jaloerse coalitiepartners en extreem rechts, overal voltrekken zich volgens de N-VA’ers intentieprocessen die karikaturen van hun boodschap maken. Dat is niet altijd onjuist. Integendeel.

Dan is Francken voor velen een slachtoffer van de traditionele politiek. De premier komt hem even op de vingers tikken (onder luid applaus van de oppositie en een flink stuk van de meerderheid), maar tegelijk gelijk geven (onder luid applaus van N-VA). Bovendien, als wat stof gaat liggen, blijkt dat Francken eigenlijk niet eens zo’n heel erg straffe dingen heeft gezegd. Tenminste, niet met zijn kernboodschap (opvang buiten de EU). Sommige andere stukjes (over de rol van rechters bijv.) gaan er dan wel vaak ver over. 

En, blijkt verder, dat velen, zelfs bij zijn tegenstrevers, het minstens deels, en vaak meer dan ze toegeven, met hem eens zijn. Dat zijn visie in andere Europese landen, niet enkel bij de stoute, ook verdedigd wordt. Waarna Francken het eigenaarschap van die visie in België kan claimen en bovendien bekend staat als de politicus die de moed had om luidop te zeggen wat velen denken. Na enkele weken herhaalt dit scenario zich.

Tot nu slagen tegenstrevers er niet in om dat scenario te doorbreken. Zwijgen kunnen ze ook niet, want dan lijken ze in te stemmen met de straffe woorden van Francken, of te laf om tegen hem in te gaan.

Het kan best dat van bovenstaande paragrafen niets klopt. Maar wie naar de Westraat kijkt ziet vaak een scenario opduiken dat er dan wel vrij goed op lijkt. Vanmiddag was het in de Kamer weer van dat. Het leek een heruitzending. De eerste uitzending ging op antenne in oktober 2014.

Tijdens het debat over de regeerverklaring van de kersverse regering Michel, vuurde Laurette "mitraillette" Onckelinx haar eerste salvo naar o.a. Francken. Ze hoorde "het geluid van de laarzen" in de regering Michel.

Laarzen van het nazisme, omdat sommige N-VA’ers, waaronder Francken, een feestje voor een collaborateur bezocht hadden. Vanaf dag één was Francken voor een deel van het politiek spectrum extreem-rechts, een racist, zelfs een nazi. In elk geval, een grote vijand. Dat zou niet meer veranderen. 

Aanleiding voor de huidige episode van de soap: zijn uitspraken over push backs, het "omzeilen" van art. 3 van het EVRM en zijn rare visie op de rechterlijke macht. Die geacht wordt de visie van politici te volgen, in plaats van die onafhankelijk te beoordelen. Als dat laatste leidt tot een afwijkende mening, dreigt immers de beschuldiging van "activisme".

Het vervelende aan deze discussies is dat fans van Francken niet erkennen dat hij ook fout kan zitten, en zijn tegenstanders volhouden dat er ongeveer niets deugt aan wat hij zegt, omdat hij het zegt. Francken is voor de een de volksheld die onze grenzen en identiteit zal beschermen, voor de ander een gevaarlijke, populistische, extreemrechtse racist. Die simplismen, langs beide zijden, vernielen elk fatsoenlijk gesprek over de man, en belangrijker, over wat hij zegt of doet.

Dat is er wel eens over, dat is er wel eens boenk op. Dat Francken eerst een verkeerd werkwoord – "omzeilen" – koos, kan best. Wie wel eens een live interview geeft, maakt dat mee. Het kan ook best dat hij die "fout" bewust maakte. Wie zal het zeggen. Maar eens uitgesproken is het kwaad geschied. Zoals een geïsoleerde quote in een krant een eigen leven gaat leiden, zelfs al bedoelde de spreker daar iets anders mee: het gaat zo de geschiedenis in.

Francken liet gisteren al duidelijk verstaan dat hij art. 3 van het EVRM zal respecteren, toch gingen deze middag daar veel vragen over. Vragen aan de premier of dat artikel voor zijn regering wel nog belangrijk was. Natuurlijk, het omgekeerde is ondenkbaar. Daar kwam de premier noch zijn regering mee in de moeilijkheden.

De vraag of Francken namens de regering of namens zichzelf had gesproken, was veel lastiger. Volgens de ministeriële deontologie moeten regeringsleden immers het collegiaal geformuleerd regeringsstandpunt verdedigen. Zoals ervaren rot Patrick Dewael terecht opmerkte. En dat had Francken niet gedaan. Dat was zowat de enige tik die hij van de premier kreeg. Die ook liet weten dat hij de komende weken zelf het hoge asielwoord zal voeren op Europese topontmoetingen.

Mocht de premier evenwel elk regeringslid op de vingers moeten tikken die een eigen standpunt en niet (enkel) dat van de regering verkondigen, dan komt de arme man niet meer aan besturen toe. Dan zou de premier, zeker van dit kletskabinet, de hele dag met zijn vliegenmepper op stap moeten. Maar de premier bediende zich ook van karikaturen: kritiek op Francken en het regeringsbeleid stelde hij gelijk met een pleidooi voor open grenzen. Zoals Francken voor sommigen een nazi is, is wie kritiek op hem heeft dan weer een naïve verdediger van open grenzen. Het een noch het ander is waar.

Die push backs zijn lastig. Dat mag moreel en juridisch niet. Maar het gebeurt in de feiten al, met steun van de EU. Bovendien bleek de voorbije dagen dat nogal wat politici gewonnen zijn voor het opvangen van vluchtelingen, ook alsielzoekers, "in eigen regio". Lees: opvangcentra bouwen buiten Europa, waar ze (terug??) naartoe kunnen om asiel aan te vragen, en zo vermijden dat ze sterven langs smokkelroutes op weg naar Europa en, ook wel, hier gewoon niet binnen raken.

Francken wil een asielmodel waarbij enkel nog beperkte legale asielmigratie mogelijk is. Met opvang buiten Europa en het terugsturen van vluchtelingen naar die "veilige havens". Men kan daar voor of tegen zijn. Maar het zou goed zijn mochten alle partijen hun eigen visie even helder brengen. Liefst wat minder gespierd. Dan kunnen we misschien beginnen aan een fatsoenlijk inhoudelijk debat over een emotionele kwestie. Zo emotioneel, dat ondanks de vandaag in de feiten vrij beperkte en beheersbare instroom van vreemdelingen in Europa en ons land, er zo veel mensen bang van zijn.

Het "subjectieve asielgevoel" is veel sterker dan de immigratiecijfers, maar ook in andere landen heeft dat gevoel de politieke kaart verschoven. Het is een bezorgdheid, angst van velen. Dat verdient een debat zonder provocaties en karikaturen.