Krijgt ook Zweden straks een regering met rechts-populisten? Alles wat u moet weten over de Zweedse verkiezingen
Overal in Europa lijken de rechts-populistische partijen in opmars. In Italië en Oostenrijk maken ze deel uit van de regering. Vandaag trekken de Zweden naar de stembus en ook daar kijkt iedereen vooral naar de rechts-populistische partij Zweden Democraten. Kunnen ze straks de grootste partij worden?
Wie zijn de Zweden Democraten?
In enkele jaren tijd is Zweden Democraten (opgericht in 1988) uitgegroeid van een kleine extreemrechtse partij, met een neo-nazistisch verleden, tot een belangrijke Zweedse oppositiepartij. Onder leiding van voorzitter Jimmie Åkesson (foto) begon de partij aan een vernieuwingsoperatie die het imago van de partij moest verbeteren. Hij keek daarbij onder meer naar het Franse Front National. Voor extremistische en racistische leden was er, naar eigen zeggen, geen plaats meer bij de Zweden Democraten.
In 2010 haalde de partij 5,7% en kwam het voor de eerste keer in de Rijksdag, het Zweedse parlement. Bij de verkiezingen van 2014 kreeg Zweden Democraten 12,9% van de stemmen en werd het de derde grootste partij. De partij scoort vooral met haar standpunten rond migratie, integratie en veiligheid. Thema’s die sinds de vluchtelingencrisis van 2015 ook in Zweden steeds meer op het politieke debat zijn gaan wegen.
De rechts-populistische partij zegt niet tegen migranten te zijn, maar wil wel de migratiewetten verscherpen en inburgeringscursussen verplichten. Het wil ook meer middelen voor de politie om mensen die illegaal in Zweden verblijven, te kunnen opsporen en uitwijzen. Voor vluchtelingen uit het Midden-Oosten stelt de partij opvang in eigen regio voor. De partij is ook voorstander om de Europese Unie te verlaten en wil een referendum over een eventuele ‘swexit’.
Welke partijen doen er nog mee?
Naast Zweden Democraten zijn er op dit moment nog zeven andere partijen met een zetel in het parlement. De grootste partij is de sociaaldemocratische partij van premier Löfven (foto), die samen met de groene Milieupartij nu een minderheidskabinet vormt. De radicaal-linkse Vänsterpartiet - vergelijkbaar met PVDA in ons land - maakt geen deel uit van de regering, maar steunt in het parlement wel de centrumlinkse regering-Löfven.
De grootste oppositiepartij in Zweden zijn de liberaal-conservatieve Moderaten, die samen met drie andere centrumrechtse partijen een politieke alliantie vormen in de oppositie. Die alliantie bestaat verder nog uit de sociaal-liberale Centrumpartij, de Liberalen en de conservatieve Christendemocraten.
Komen de rechts-populisten straks in de Zweedse regering?
Het grootste verschil met een Belgische regeringsvorming is dat een regering in Zweden niet noodzakelijk een meerderheid in het parlement moet halen. Ook het huidige centrumlinkse kabinet-Löfven heeft geen parlementaire meerderheid. Een belangrijke voorwaarde voor zo’n minderheidskabinet om te kunnen regeren, is wel dat de oppositie geen eengemaakt blok vormt. Anders valt de regering.
Historisch gezien was de regeringsvorming in Zweden een relatief makkelijke taak: het grootste politieke blok was als eerste aan zet. En dus wisselden centrumrechts en centrumlinks elkaar de afgelopen jaren verschillende keren af. Dat kan in principe ook deze keer, maar dan is - volgens de huidige peilingen - een regeringscrisis eigenlijk nooit veraf.
Een andere oplossing is dat één van de twee grote blokken gaat samenwerken met het rechts-populistische Zweden Democraten. Op die manier krijg je een regering die een stevige meerderheid haalt in het parlement. Al lijkt ook dat niet echt haalbaar, aangezien alle andere partijen niet willen samenwerken met de rechts-populisten.
Waarom zijn de Zweedse verkiezingen belangrijk voor ons?
De afgelopen maanden hebben rechts-populistische partijen in verschillende Europese landen een duidelijke opmars gemaakt. In Oostenrijk en Italië maken de FPÖ en de Lega deel uit van de regering. En dat heeft natuurlijk gevolgen voor de Europese Unie, en dus ook voor ons land. Denk maar aan het asiel- en migratiebeleid, momenteel een van de heetste hangijzers in de Europese politiek.
Als Zweden Democraten een goede score neerzet, dan is dat in eerste instantie vooral symbolisch belangrijk. Niet in het minst voor andere Europese rechts-populistische partijen die zo in de ‘winning mood’ blijven. Of de partij ook echt op het beleid zal kunnen wegen, is op dit moment minder duidelijk.
Net als bij Vlaams Belang in ons land ligt er ook rond Zweden Democraten een cordon sanitaire. Een regeringsdeelname lijkt dus uitgesloten, maar de partij kan vanuit het parlement misschien wel druk uitoefenen op de regering. Zo heeft Zweden de afgelopen jaren verschillende asielwetten verstrengd, als antwoord op de asielcrisis van 2015 en de stijgende populariteit van de rechts-populistische partij die daarop volgde.
Bekijk hier de Terzake-reportage over integratie en veiligheid in Zweden:
Bekijk hier het fragment uit “Het Journaal“:
