Hackers van Fancy Bear die medische gegevens van bekende sporters lekten, ontmaskerd en aangeklaagd

In september 2016 zette Fancy Bear de sportwereld in rep en roer toen ze geheime medische gegevens van mondiale sterren op het wereldwijde internet smeten. Turnster Simone Biles, de zusjes Williams, renners Chris Froome en Bradley Wiggins: hun medicatiegebruik werd zomaar op straat gegooid. Het opzet van Fancy Bear was duidelijk. Ze wilden de atleten in diskrediet brengen. Hun motief was al even duidelijk: een rekening vereffenen. Rusland was door instanties zoals het Wereldantidopingagentschap (WADA) en de Internationale Atletiekfederatie (IAAF) op de strafbank gezet toen bekend raakte dat het zijn atleten jarenlang systematisch dopeerde. Fancy Bear wilde zo aan de kaak stellen dat andere sporters ook niet vrij waren van zonden en veelvuldig hun toevlucht namen tot 'ziektebriefjes' om verboden middelen te nemen.

Vraag is uiteraard hoe Fancy Bear aan die gevoelige info raakte. Na een uitvoerig onderzoek van de Amerikaanse FBI werden in Pennsylvania zeven inlichtingenofficiers uit Rusland aangeklaagd voor "het hacken van computers, fraude, ernstige identiteitsdiefstal en witwassen". Hun namen: Ivan Segeyevich Yermakov, Aleksei Sergeyevich Morenets, Alexey Valerich Mirin, Artem Andreyevich Malyshev, Dmitriy Sergeyevich Badin, Evgenii Mikhaylovich Serebriakov en Oleg Mikhaylovich Sotnikov. Zij riskeren celstraffen van twee tot twintig jaar voor hun misdaden. 

Hoe gingen de Russische spionnen nu in het werk? Zij probeerden, meestal vanuit Moskou, persoonlijke accounts van werknemers of medewerkers van het WADA, IAAF, het Internationale Sporttribunaal (TAS) of het Amerikaanse antidopingagentschap (USADA) te hacken. Als dat niet lukte, dan stuurden ze hun mannetjes ter plekke (onder meer naar Rio tijdens de Olympische Spelen, soms met diplomatieke Russische paspoorten), om in te breken op publieke wifi-netwerken die de officials bijvoorbeeld op hotel gebruikten. Ze stuurden phising emails om gebruikersnamen en paswoorden te stelen of hyperlinks naar sites die heel erg op de officiële sites leken - de website van het WADA is wada.awa.org, de frauduleuze site wada.arna.org - zodat een kleine onaandachtzaamheid volstond om aan de gewenste data te geraken.

Verschillende accounts zijn gehackt en verleenden zo illegaal toegang tot de medische dossiers van honderden sporters. Op fancybear.net en fancybear.org - websites die intussen door de FBI zijn gesloten - publiceerden ze dan die persoonlijke medische gegevens en mailden die naar 1116 journalisten over heel de wereld. Volgens de FBI werden sommige van die gegevens moedwillig uit hun context gerukt.

Moskou en het Krimlin ontkennen intussen elke betrokkenheid en noemen de beschuldigingen "een duivelse cocktail van leugens". Jim Walden, de advocaat van klokkenluider en gewezen directeur van het antidopinglab in Moskou Grigory Rodchenkov repliceerde: "Rusland heeft eigenlijk een totale invasie van Westerse landen, instituten en infrastructuren in gang gezet. Niet door de inzet van raketten maar computers. En een paar rechtszaken zal hen niet tegenhouden."