1984, of hoe de affaire-Bellemans het Belgische voetbal een doodsteek gaf

Remember the Eighties, en de gouden tijden die het Belgische voetbal toen beleefde. Het was het decennium dat een club als Thor Waterschei – “Tot Heil Onzer Ribbenkast”, de naam alleen al – Paris Saint-Germain opzij schoof in de kwartfinale van de Beker voor Bekerwinnaars.

Of dat SV Waregem AC Milan ging kloppen met 1-2, in de achtste finale van de Uefabeker. Dat Juan Lozano Anderlecht naar winst loodste in de UEFA Cup-finale tegen Benfica. Of dat Standard de finale haalde van de Beker voor Bekerwinnaars in 1982, verloren tegen Barcelona.

En dan hebben we het niet eens over de Seventies, toen Club Brugge (nipt) de Champions Leaguefinale verloor tegen Liverpool.

Het was ook het decennium waarin wereldtoppers als Preben Larsen, Wlodek Lubanski en Gregorz Lato nog bij een (ook toen al) bescheiden club als Lokeren konden spelen. En dat Anderlecht Milan Jankovic bij Real Madrid ging halen, geen meeloper bij de Koninklijke, maar een bepalende middenvelder.  

Wat is er gebeurd dat dit ondertussen de prehistorie lijkt? 1984, dat is gebeurd. Niet het boek, maar de jaargang. In 1984 legde de Brusselse onderzoeksrechter Guy Bellemans – bijgenaamd “The Sheriff” om zijn strenge stijl – een zwartgeldcircuit bloot in het Belgische voetbal, en was niets nog als voordien.

Bellemans zorgde er haast op zijn eentje voor dat het zwarte geld (grotendeels) uit het Belgische topvoetbal verdween, al die jaren de brandstof waarop eerste klasse in dit landje dreef. De topspelers kregen bij de clubs toen geregeld een envelopje toegestopt door hun mecenas-voorzitter en dat was vaak voldoende om ze hier te houden.

Ook bij Anderlecht, waar de toenmalige voorzitter, Constant Vanderstock zaliger, toegaf dat er zoiets als een zwarte kas bestond. Manager Michel Verscheuren verdween toen zelfs even achter de tralies.

Bellemans, die ook actief was in het Bende van Nijveldossier, was in 1982 gestart met een grootschalig onderzoek naar zwart geld in het voetbal, en zou zo in 1984 op het omkoopschandaal bij Standard Luik stoten. In de parallelle boekhouding van toenmalig voorzitter Roger Pétit stootte hij op een mysterieuze uitgavenpost: 670.000 Belgische franken voor une fête à Waterschei. Hetzelfde Waterschei dat een jaar eerder nog  het grote PSG uitschakelde, jawel.

Van een feest was geen sprake, dit waren de spelers van Standard – Michel Preud’homme, Walter Meeuws, Guy Vandersmissen, Simon Tahamata en kapitein en fixer Eric Gerets – die hun winstpremie hadden afgestaan aan de spelers van Thor Waterschei. Waarop ze met 3-1 wonnen en kampioen speelden.

Gerets werd een jaar geschorst, de anderen negen maanden. Trainer Raymond Goethals kreeg twee jaar schorsing, maar het belette niemand van de gestraften om achteraf nog een bijwijlen briljante carrière in het voetbal uit te bouwen.

Zoals gezegd: vanaf toen ging het goed bergaf in het Belgische voetbal. Maar die teloorgang was uiteraard niet enkel te wijten aan de affaire-Bellemans. Later, in 1995, kwam er ook nog de zaak-Bosman, waardoor clubs hun haast absolute macht over spelers onder contract verloren, en de rijkere voetballanden profiteerden. Ook dat was een bom. En natuurlijk explodeerden op dat moment de tv-gelden (ook in de Champions League), waardoor kleine landjes als België definitief achterop raakten, zeker omdat ze ook op het vlak van infrastructuur achterop slabakken.

Jaren na de affaires Bosman en Bellemans, toen dat Belgische voetbal al ver weggezakt was, kwam een nieuwe dodelijke klap voor zijn imago, in de vorm van een gokchinees. Zheyun Ye was zijn naam, en hij probeerde zich in het seizoen 2004-2005 binnen te werken bij een aantal clubs om zo matches te vervalsen, en er vervolgens vanuit China heftig op te (laten) wedden. Zijn kompaan was ook een voetbalmakelaar, de Italiaanse Belg Pietro Allatta.

Liersetrainer Paul Put was de man die veel daarvan zou gefixt hebben, hij kreeg per gearrangeerde match 75.000 euro om onder de spelers te verdelen. Ook ex-keeper Gilbert Bodart kwam in opspraak.

Het was overigens niet de eerste keer dat verhalen over omkoping de kop opstaken, die gaan haast al zo lang mee als het voetbal zelf. In 1984 – toevallig het jaar ook van het omkopingsschandaal bij Standard – “leende” Constant Vanderstock één miljoen frank aan de Spaanse scheidsrechter die de match van Anderlecht tegen Nottingham Forest floot, halve finale van de UEFA Cup. Tussenpersonen Jean Elst en René Van Aeken zouden jarenlang ettelijke miljoen afgeperst hebben van Vanderstock, maar werden daarvoor in beroep vrijgesproken.

Iemand die zich nog Jef Jurion herinnert? De centrale middenveler met bril, Anderlechts Mister Europe, die in 1957 én 1962 de gouden schoen won? Een begenadigd voetballer maar ook een fixer eerste klas. Hij werd in 1976 als trainer van La Louvière van de bondslijsten geschrapt wegens omkoping van een aantal spelers van Berchem Sport, maar keerde later terug in het voetbal als makerlaar. La Louvière zelf werd naar derde klasse verwezen.

Een saillant detail dat de cirkel rond maakt: het was via Jurion dat Bellemans in het voetbaldossier rolde. Die was onderzoeksrechter in het Bendedossier, en in 1982 onderzocht hij de moord op José Vanden Eynde, een man met banden in de extreem-rechtse milieus rond Léon Degrelle. In Jurions restaurant in Beersel werd die zes keer door het hoofd geschoten door – zo wordt gedacht - leden van de Bende.

Toen Bellemans die zaak onderzocht botste hij bij Jurion op documenten over de transfer van Jurions pupil Alex Czerniatynski van Antwerp naar Anderlecht. Waar nogal wat zwart geld mee gemoeid ging. En van het één kwam het ander.

En daar houdt het niet op. Ook recentelijk doken alweer (onbewezen) verhalen op over matchfixing, toen in het seizoen 2016-2017 Westerlo degradeerde omdat Moeskroen bij een verdacht abominabel spelend Kortrijk ging winnen. En vorig seizoen zakte Mechelen, nadat Eupen onverwacht met 4-0 won van Moeskroen en op doelpuntensaldo in eerste klasse kon blijven.