Venetië, tussen zinken en zakken: "Als een gondel tijdens zijn laatste tocht"
Toeristen die door het water waden in Venetië: de beelden zijn stilaan vertrouwd, al is déze overstroming duidelijk een pak erger dan de meeste andere van de voorbije jaren. Door de stijgende zeespiegel en de onstabiele ondergrond is Venetië bijzonder kwetsbaar. De stad dreigt weg te zakken of zinken, en waterbarrières die de stad zouden moeten beschermen tegen overstromingen, zijn nog altijd niet af.
Venetië kampt al sinds zijn ontstaan met wateroverlast. 's Winters, grofweg van oktober tot maart, lopen delen van de stad regelmatig onder door overstromingen vanuit de Adriatische Zee. "Acqua alta", hoogwater, is op zich niets nieuws in de Dogenstad.
Wel nieuw, of relatief nieuw, is de frequentie waarmee Venetië overspoeld wordt. Terwijl dat enkele eeuwen geleden een keer of drie per jaar voorkwam, gebeurt het nu gemiddeld 50 keer per jaar.
November 1966
Bovendien gebeurt het ook vaker dat grote delen van de stad onder water komen te staan. Niet alleen het beroemde San Marco-plein dus, de laagst gelegen plek van Venetië, die meermaals per jaar met rubberlaarzen dient te worden overgestoken.
In uitzonderlijke gevallen stijgt het water tot anderhalve meter boven het laagste peil, en kan tot 70 procent van de stad onderlopen. Dat is nu het geval.
Zinken en zakken
Oudere Venetianen herinneren zich het dramatische hoogtij van begin november 1966. Op het slechtste moment stond het water toen 194 centimeter hoog, en overspoelde het bijna de hele stad. De lijn van 194 centimeter is op verschillende plaatsen in de stad nog steeds zichtbaar. Ze herinnert inwoners en toeristen aan de grote kwetsbaarheid van Venetië.
Die kwetsbaarheid neemt alleen maar toe. Door de opwarming van de aarde zal de zeespiegel verder stijgen, waardoor Venetië dreigt weg te zinken.
Niet alleen stijgt de zeespiegel, Venetië zakt ook weg in de onstabiele ondergrond. De stad ligt nu al zo'n 25 centimer lager dan aan het einde van de negentiende eeuw. De verzakking is een combinatie van natuurlijke oorzaken en menselijk ingrijpen. Zo hebben tientallen jaren van -intussen verboden- grondwater oppompen aanzienlijke schade veroorzaakt aan de funderingen van de stad. De balans tussen afzetting en erosie wordt voorts ook verstoord door de aanleg van een industrieterrein en tot 18 meter diepe vaargeulen voor olietankers en enorme cruiseschepen.
Mozes
Wordt er dan niets ondernomen om Venetië te beschermen tegen de ondergang? Toch wel. Na jaren discussie over de juiste oplossing werd in 2003 het grootschalige MOSE-project gelanceerd. MOSE staat voor Module Sperimentale Elettromeccanico (experimentele elektromechanische module). Tegelijk is Mosè ook de Italiaanse naam voor Mozes, de bijbelse profeet die de zee deed terugwijken.
Ook het MOSE-project moet de zee terugdringen, of in elk geval: de Lagune van Venetië afsluiten van de Adriatische Zee. De stormvloedkering wordt aangelegd bij de drie ingangen van de lagune: bij het Lido, Malamocco en Chioggia. Bijna 80 kleppen op de zeebodem moeten de drie ingangen kunnen afsluiten als dat nodig is.
De mobiele barrière had al af moeten zijn, maar is uitgegroeid tot een van de typische "grandi opere" (grote werken) die onderhevig zijn aan traditionele kwalen zoals daar zijn: gebrekkige planning, kosten die de pan uit swingen, betrokken bedrijven die het laten afweten, corruptie. Vier jaar geleden werden de toenmalige burgemeester van Venetië en 35 andere bestuurders opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij miljoenenfraude.
Het corruptieschandaal is een van de redenen waarom het dijkenstelsel vandaag nog altijd niet af is, terwijl het er jaren geleden (aanvankelijk gepland voor 2011, na het corruptieschandaal uitgesteld tot 2017) al had moeten zijn.
2021? En daarna?
“2021, als alles gaat goed”, zeggen de ingenieurs die met het project belast zijn nu in de krant “Corriere della Sera”. Tegen Kerstmis zouden de laatste kleppen klaar moeten zijn, en daarna is nog drie jaar begroot om de werkzaamheden af te ronden.
En wat daarna, vraagt de krant zich af, met het drama van de ingestorte brug in Genua in het achterhoofd. “Het beheer en het onderhoud van de waterbarrière, aan wie zullen die worden toevertrouwd?
“Maar voor het zover is worden data vastgelegd, opgeschoven, geschrapt. En Venetië doet tussen het ene hoogwater en het volgende wat het altijd doet. Het sleept zich triest en traag voort, als een gondel tijdens zijn laatste tocht.”
Volg VRT NWS ook via Instagram:
VIDEO: beklijk hieronder het verslag van "Het journaal" over het noodweer in Italië
