plusartikels
Vanaf vandaag werken Europese vrouwen gratis
Themabeeld — © BELGA
De vrouwenbewegingen PES Women en Zij-kant roepen op 31 oktober de ‘Europese Unequal Pay Day’ uit. Omdat vrouwen in Europa gemiddeld 16 procent minder verdienen dan mannen, werken ze volgens hun berekeningen twee van de twaalf maanden per jaar gratis, in vergelijking met hun mannelijke collega’s.
De bewegingen roepen 31 oktober dan ook uit als een symbolische dag om aandacht te vestigen op het feit dat er nog steeds een loonkloof bestaat tussen mannen en vrouwen in Europa.
In België is die dag echter al voorbij. ‘In ons land is de kloof nog groter’, zegt Julie Van Garsse van Zij-kant. Volgens hun berekeningen op basis van de brutomaandlonen van voltijds en deeltijds werk, bedraagt de loonkloof tussen man en vrouw in ons land 20 procent. De vrouwenbeweging kiest er daarom ook voor om de Belgische loonkloof aan te kaarten op 14 maart. Op die dag, uitgeroepen tot ‘equal pay day’, hebben vrouwen gemiddeld evenveel verdiend als mannen het jaar voordien, maar moeten ze er dus wel tien weken langer voor werken.
Er zijn volgens Zij-kant verschillende redenen voor de kloof. ‘Het zwangerschapsverlof is verplicht voor vrouwen, maar mannen zijn niet verplicht om hun tien dagen vaderschapsverlof op te nemen’, aldus Van Garsse. ‘Dat zet ook druk op de vader, omdat het niet evident is om die tien dagen effectief niet te gaan werken.’ De Belgische wet beschermt werkende mannen die meer tijd aan hun gezin willen besteden onvoldoende. Daardoor is het vaak de vrouw die deeltijds gaat werken en de onbetaalde huishoudelijke taken op zich neemt.
Kortere werkweek
Voor Zij-kant kan een kortere werkweek een oplossing bieden. ‘Daarvoor is ook een mentaliteitswijziging nodig’, vindt Van Garsse. ‘En moeten er in sommige gevallen meer mensen worden aangenomen, anders blijft het werk toch liggen.’ Een andere oplossing is de zorgverloven beter verdelen. ‘Verplicht het vaderschapsverlof, en voorzie in een ruimere vergoeding’, zegt Van Garsse. ‘Zo raken vaders van in het begin meer vertrouwd met de zorgtaken voor de kinderen.’
Daarnaast stelt Zij-kant ook voor om tijdens het moederschapsverlof 100 procent van het loon uit te betalen. Dan is een kind krijgen voor een vrouw niet zo’n financiële domper.
Als vader verlof opnemen? Dat doe je op eigen risico
De Belgische wet beschermt werkende mannen die meer tijd aan hun gezin willen besteden, onvoldoende. ‘Maak van ouderschap een grond van discriminatie.’
Meer dan vrouwen hebben mannen te lijden onder de huidige werkverdeling. Weliswaar verrichten ze meer betaalde arbeid, bezetten ze meer hoge posities en verdienen ze nog steeds meer dan vrouwen. Maar volgens een ander criterium, het opnemen van allerlei vormen van verlof als ouder, zijn ze veel slechter af dan vrouwen.
Het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen (Instituut) meldde in 2010 dat 10 procent van de mannen problemen ondervindt bij het opnemen van vaderschapsverlof. De helft van hen wijt dat aan problemen met de werkgever. Die situatie heeft het Instituut nu, na het ontvangen van enkele meldingen, juridisch uitgepuurd. Daaruit blijkt dat de Belgische wetgeving werknemers, en vooral mannen, onvoldoende beschermt wanneer ze als vader verlof willen opnemen.
Een Europese richtlijn (2010) regelt nochtans dat werknemers die ouderschapsverlof aanvragen of opnemen, beschermd zijn tegen negatieve gevolgen van die beslissing. Maar die richtlijn is slechts gedeeltelijk overgezet naar Belgisch recht. Werknemers zijn daardoor wel beschermd tegen ontslag, maar niet tegen ‘ongunstige’ handelingen, zoals het blokkeren van promotie of ondermijnende pesterijen.
Bovendien kun je als ouder gediscrimineerd of zelfs ontslagen worden, door alleen informatie op te vragen over de mogelijkheden om arbeid en gezin te combineren. Wie dat meemaakt, heeft recht op een schadevergoeding van zes maanden brutoloon, maar dan moet er juridisch sprake zijn van ‘discriminatie’.
Vrouwen kunnen zich in zo’n geval beroepen op de genderwet, die discriminatie op grond van ‘zwangerschap’, ‘moederschap’ en ‘bevalling’ veroordeelt. Mannen kunnen dat niet. ‘Vaderschap’ is geen grond van discriminatie.
‘Hoe kunnen we mannen dan aanmoedigen de gezinstaken mee op te nemen’, vraagt Liesbet Stevens, adjunct-directrice van het Instituut, zich af. Het Instituut lanceert daarom vandaag een aanbeveling aan de overheid. ‘Wanneer er klachten over discriminatie komen, kunnen we nu alleen optreden wanneer iemand “man” is, niet omdat hij “vader” is. Laten we daarom niet alleen “vaderschap” maar meteen ook “ouderschap” tot grond van discriminatie maken.’
Verplicht verlofHet Instituut maakte ook een analyse van de Belgische verlofsystemen. Twee keer zoveel vrouwen (67 procent) maken gebruik van ouderschapsverlof als mannen, maar de interesse van die laatste groep groeit jaarlijks. Daarom stelt het voor om het ondoorzichtige aanbod van verloven, dat nu vooral de stereotypering bevestigt dat vrouwen de zorgende partner zijn, te vereenvoudigen. Meer vrouwen op de arbeidsmarkt houden en mannen uit hun dwingende werkethiek halen, is volgens het Instituut de weg naar gendergelijkheid.
Mannen en vrouwen moeten hun geboorteverlof dus opnemen, en ‘wat je niet opneemt, ben je kwijt’: zoals in voorbeeldland Zweden, gebeurt dat het best ten dele op verplichte basis. Daar ‘plooiden’ de mannen in 1995 massaal, toen de wetgever besliste dat gezinnen een maand subsidies verloren als de vader geen verlof opnam.
De Gezinsbond, die vaders evenzeer wil aansporen om meer voor hun kinderen in te staan, gaat niet zo ver. ‘Niet alleen zijn mannen hier bang voor repercussies, ze blijven zelf ook steken in ouderwetse rolpatronen’, zegt Kurt Jacobs. ‘Bedrijven zijn onvoldoende geïnformeerd. Daarom vinden wij in de eerste plaats sensibilisering en informatiecampagnes hard nodig.’
