Laila Ben Allal: "Europa heeft er vooral belang bij dat Assad Syrisch president blijft”

Zowel Frankrijk als Duitsland vaardigt internationale aanhoudings­bevelen uit tegen toplui van het Assad-regime. Parijs wil drie hoogge­plaatsten vervolgen, onder wie Ali Mamlouk, hoofd van de Syrische inlichtingendienst en een absolute vertrouweling van president Assad. Voorts worden twee inlichtingenofficieren van de luchtmacht geviseerd: Jamil Hassan en Abdel Salam Mahmoud. Ze worden aangeklaagd voor foltering, misdaden tegen de mensheid en ontvoering. De aanhoudingsmandaten zijn gebaseerd op de dood van de Franse Syriërs Mazen Abdelkader Dabbagh en zijn zoon Patrick, die in een gevangenis in Damascus werden gefolterd tot de dood erop volgde. Ook Duitsland vaardigde een aanhoudingsbevel uit tegen Hassan.

De Internationale Federatie voor de Mensenrechten juicht de Franse en Duitse acties toe en omschrijft ze ‘als een aanzet om de straffeloosheid van het Assad-regime te doorbreken’.

Maar CNN-journaliste Laila Ben Allal reageert met veel scepsis op de prille juridische acties tegen de Assad-oorlogsmachine. “Ik vrees dat vooral de realpolitik zal zegevieren. Net daarom is het belangrijk om te weten te komen wat de leiders van Turkije, Rusland, Frankrijk en Duitsland precies hebben afgesproken op de recente Syrië-top in Istanbul. Officieel werd daar het staakt-het-vuren in de provincie Idlib bevestigd en werd afgesproken om werk te maken van een grondwettelijk comité dat de politieke toekomst van Syrië moet uitstippelen.”

Laila Ben Allal: “Maar je kunt er prat op gaan dat die leiders ook andere afspraken maakten en daarbij vooral hun eigenbelang lieten primeren. Van Poetin is bekend dat hij de schaduwpresident is van Syrië en dat hij zijn greep op Damascus niet zal lossen, met name omdat hij wil profiteren van de gasvoorraden. De Turkse president Erdogan wil door middel van het Syrië-dossier zijn regionale macht vergroten, zeker nu Saudi-Arabië en de VS zichzelf door de moord op journalist Jamal Khashoggi in diskrediet hebben gebracht.

“Maar ook Europa denkt voornamelijk aan zichzelf en wil er vooral voor zorgen dat er geen vluchtelingen meer bijkomen en dat de vluchtelingen die momenteel in kampen zitten, kunnen terugkeren. Europa vindt van zichzelf dat het geen extra capaciteit meer heeft om vluchtelingen op te vangen en zet daardoor zwaar in op stabiliteit in Syrië. Dat Assad ondanks al zijn oorlogsmisdaden blijft zitten: who cares. Europa kiest voor de gemakkelijke oplossing.”

U zegt dat ook Europa een uiterst cynisch spel speelt?

“Natuurlijk: voor Europa primeert het eigenbelang en is het interessanter om de ogen te sluiten voor het feit dat het Assad-regime verantwoordelijk is voor de dood van honderdduizenden mensen, en 12 miljoen mensen op de vlucht joeg. Straffeloosheid blijft de norm, het is een ­vicieuze cirkel. Kijk naar Gaza: steden en dorpen werden kapotgeschoten, maar niemand veroordeelt Israël. Wel doet Europa telkens weer mee aan de wederopbouw van Gaza, niet het minst omdat Europese bouwbedrijven veel geld verdienen aan die projecten.”

Hebben die internationale aanhoudingsmandaten dan geen enkel belang? President Assad zal toch niet blij zijn met die juridische aanval op zijn getrouwen?

“Moeilijk te zeggen. Ik weet niet of Assad daar zo zwaar aan tilt. Nogmaals, alles hangt af van de werkelijke deal tussen Syrië en de grote spelers in dit verhaal. Volgens mij gaat Assad ervan uit dat Frankrijk en Duitsland aan windowdressing doen en misschien heeft hij daarin wel gelijk. De kans dat zijn inlichtingenbazen ooit door het Franse of Duitse gerecht ondervraagd zullen worden, is bijzonder klein.”

Met andere woorden: u denkt dat wereldleiders weldra opnieuw met president Assad zullen praten en handjes schudden.

“Allicht wel. Ik vrees dat Frankrijk en Duitsland momenteel een mooi toneeltje opvoeren met die aanhoudingsmandaten tegen Assad-toplui, maar dat er achter de schermen een heel ander spel wordt gespeeld. De oorlog in Syrië is al bijna acht jaar aan de gang, er vielen al 350.000 doden, het menselijk leed is amper te beschrijven, en toch ­lijken al die verschrikkelijke feiten niet zwaar genoeg te wegen: de realpolitik overheerst.”

Assad blijft aan de macht, hij wordt niet vervolgd en Syrië blijft een gewapende dictatuur. Schept dat geen gevaarlijk precedent in het Midden-Oosten? Elke autoritaire leider weet nu dat hij brutaal oorlog kan voeren zonder risico te lopen om vervolgd te worden.

“Ik vrees dat dit de nieuwe realiteit is. Misschien is dit ook wel het gewenste scenario voor het Westen.”

U bedoelt?

“In een vredevolle wereld kunnen westerse landen geen wapens verkopen. Waarom zou je vrede en stabiliteit nastreven, zolang je voor miljarden aan wapens kunt verkopen? Ook België is in dit bedje ziek. Op diplomatiek vlak zijn we een klein land en spelen we geen rol van betekenis. We laten het vuile werk over aan Duitsland en Frankrijk. Maar als het op wapenverkopen naar het Midden-Oosten aankomt, zijn we natuurlijk wél groot. We voeren wapens uit naar Saudi-Arabië die uiteindelijk in Syrië en tegenwoordig vooral in Jemen terechtkomen. Ook België haalt dus voordeel uit de chaos in het Midden-Oosten. Waarom zouden Europese landen dan vrede nastreven? Of waarom zouden ze moeite doen om het Internationaal Strafhof verder uit te bouwen, zodat Assad en zijn geestesgenoten berecht en gestraft worden?”

Wat u zegt, is dat niet enkel Rusland maar ook Europa een boosaardige speler is in Syrië.

“Dat is inderdaad de essentie van mijn boodschap en het is ook wat veel Syrische burgers me vertellen: Europe is not part of the solution, it’s part of the problem. Europa is geen rustbrenger en ook geen vredebrenger: het is een pragmatische en cynische speler.”

Wat betekent dit allemaal voor Syrië?

“Er komt geen regimeverandering, Assad zit ­steviger in het zadel dan ooit, zij het dat hij onder voogdij komt te staan van de Russen en Iran. Syrië zal ten prooi blijven vallen aan internationale rivaliteiten: Rusland, Turkije, Iran, de VS, Saudi-Arabië en Israël zullen hun invloed doen gelden in Syrië. Dat dit opnieuw ten koste zal gaan van de Syrische bevolking is onvermijdelijk. Burgers zijn blijkbaar geen factor van ­betekenis in dit door en door cynische spel.

“De Syrische oppositie is versplinterd en zal zich vooral toespitsen op guerrilla-acties en ­terreuraanvallen. Je zit dan niet meer met een totale oorlog, maar met een grillig conflict dat nog jaren kan aanslepen en dat gekenmerkt zal worden door regelmatige opflakkeringen van intens geweld. Europa zal niet anders kunnen dan zich neerleggen bij die situatie en een heel minimalistische agenda hanteren: zolang er geen vluchtelingen en terroristen naar Europa reizen, is het oké.”