Waarom is prostaatkanker nog steeds een taboe? En wat kunnen we eraan doen? 

Het is de meest voorkomende kanker bij mannen en toch wordt er vaak amper over gesproken. "Het zit echt wel nog in een taboesfeer", zegt Alex Mottrie. Hij is diensthoofd urologie in het OLV Aalst en is ook bekend als "topdokter" in het gelijknamige Vier-programma. "Het gaat hier eigenlijk om een van de beter behandelbare tumoren, maar de tumor zit wel op het meest dierbare orgaan van de man."

Mottrie verwijst naar de incontinentie (urineverlies) en impotentie (erectieproblemen) die mannen na prostaatkanker kunnen ervaren. "Dat raakt de man in zijn volle gevoel van mannelijkheid. Psychologisch is dat enorm lastig. Vergelijk het met mannen die het op café hebben over hun seksleven. Ze zullen allemaal makkelijk vertellen dat het goed gaat, maar niet dat het slecht gaat."

"Als een man met prostaatkanker wordt geconfronteerd, zal hij dat vaak enkel tegen de dichte familie zeggen. En meestal komt er meteen de boodschap bij dat ze het zeker niet verder mogen vertellen", zegt ook seksuologe en relatietherapeut Sybille Vanweehaeghe. "Ik ben een man en ik ben nu mijn mannelijkheid kwijt: het is het algemene beeld dat leeft bij mensen met prostaatkanker."

Een en ander heeft ook te maken met de vooroordelen die bestaan over prostaatkanker, want er zijn veel verschillende vormen. "Het is zeker niet de meest dodelijke kanker", zegt Mottrie. "Maar veel mannen krijgen het wel. Zo'n 80 procent van de 80-jarigen heeft een risico op prostaatkanker, maar lang niet bij iedereen is die agressief. Niet elke prostaatkanker moet zelfs worden behandeld. Er zijn veel meer mannen die sterven mét dan dóór prostaatkanker. Als we er op tijd bij zijn, is het vaak goed te behandelen."

"Mannen voelen over het algemeen meer gêne om over zulke dingen te praten", zegt Fernand Fonteyne van Think Blue, een van de Vlaamse patiëntenverenigingen voor mensen met prostaatkanker. "Vrouwen gaan over het algemeen veel sneller praten over hun problemen, zoals bijvoorbeeld over borstkanker."

En toch is praten belangrijk, vinden alle experts. "Als patiënten zich gaan opsluiten in een cocon en alle problemen voor zichzelf houden, dan worden ze verbitterd. Ze krijgen het gevoel dat ze nergens terecht kunnen en kampen met mentale problemen", zegt Mottrie. "We zien echt wel dat het een bijzonder positief effect heeft als ze het kunnen verwoorden en als de steun voelen van de omgeving en de arsten."

"Mannen zitten daar ook mee", vult Vanweehaeghe aan. "Het is vaak een hele opluchting als ze er eens met een goede vriend over kunnen praten. Ondersteuning onder elkaar doet vaak heel veel deugd."

De seksuologe kreeg in het verleden al mannen over de vloer die prostaatkanker hebben gehad. "Ooit was er een man die al twee jaar genezen was en die pas dan kwam praten over de seksuele gevolgen ervan. Door te praten heeft dat koppel weer een vorm van seksualiteit kunnen opbouwen, maar ondertussen heeft alles wel twee jaar stilgelegen. Dat is toch vrij drastisch."

"In elk ziekenhuis zijn er psychologen aanwezig, maar mensen zijn daar over het algemeen niet mee bezig. Ook vrouwen met borstkanker niet. Iedereen wil gewoon zo snel mogelijk genezen. Ze willen er weer bovenop komen: voor de partner, de kinderen, de familie. Maar ze denken niet aan zichzelf. Daar moet toch meer aandacht voor zijn."

En dus is het goed dat mensen als Mieke Vogels het taboe proberen doorbreken. Eerder deden ook de overleden acteur Marc Van Eeghem en zijn broer Kurt dat al. Maar het lijstje is kort. "Dit helpt iedereen: de patiënten, de ex-patiënten, maar ook de partners. Velen zullen zich herkennen in het verhaal, zullen zien dat het bij hen zwaarder of net minder zwaar was. Er zijn zoveel facetten, maar dat is niet altijd duidelijk. Hoe meer er over wordt gepraat, hoe meer mensen juist geïnformeerd zullen worden."

Is een actie zoals de roze lintjes van Think-Pink tegen borstkanker dan een mogelijkheid? November staat al enkele jaren gekend als Movember. Mannen laten dertig dagen lang hun snor staan en kaarten zo onder meer de problematiek rond prostaatkanker aan.

"We hebben daar met onze organisatie twee jaar lang aan proberen meedoen, maar het kwam niet echt van de grond", zegt Fonteyne. "Van de vijfhonderd leden die we hebben, deden er maar een tiental mee. Het is niet duidelijk genoeg waarom mensen hun snor laten staan. Ik denk dat het niet geloofwaardig overkomt. Maar een dergelijke actie - die wel aanslaat - zou het taboe verder kunnen doorbreken."

Al zijn er zeker ook positieve evoluties de laatste jaren. Zo gaan steeds meer mannen op tijd op controle. "Waar twintig jaar geleden negentig procent van de patiënten kwam wanneer het al te laat was, komt nu negentig procent in een vroeg stadium, waardoor er vaker minder agressieve bijwerkingen bij de behandeling zijn", zegt Mottrie.

En ook op vlak van taboe worden er stappen gezet, vindt Fonteyne. "Het is echt niet meer zoals vroeger. Onze leden praten er al veel makkelijker over. We proberen de ziekte nog een stuk verder uit de taboesfeer te halen, al vrees ik ervoor dat je het er nooit helemaal zal uitkrijgen."