Vijf vragen over de grote gevaren van drones bij luchthavens

Alle vliegverkeer op Londen-Gatwick werd woensdagavond stilgelegd nadat er één of meerdere drones waren gespot vlak bij de luchthaven. Ruim 50 mensen hebben de drone(s) gezien.

30 uur lang mochten er geen vliegtuigen landen of opstijgen op de op één na drukste luchthaven van Londen. Gisteren alleen al werden 760 vluchten geannuleerd, goed voor zo'n 120.000 passagiers. Duizenden mensen zijn gestrand in de luchthaven.

De politie en het leger werden ingezet, maar ze tasten nog altijd in het duister over wat voor drone het is en wie het vliegtuig op afstandsbediening bestuurde.

De luchthaven werd helemaal stilgelegd omdat de veiligheid van het vliegverkeer in het gedrang was. Als een drone te dicht bij een landend of opstijgend vliegtuig komt, bestaat het risico dat zo’n helikoptertje tegen hoge snelheid tegen een vliegtuig botst en het grote toestel beschadigt.

De schade kan meevallen, zoals bij een botsing tussen een drone en een lijnvliegtuig bij de luchthaven van Québec vorig jaar. Maar het kan ook veel slechter aflopen. In onderstaande video is te zien hoe groot de schade is als een kleine drone tegen de vleugel van een vliegtuig botst.

In het slechtste geval kan een drone in de turbinemotor van een vliegtuig worden gezogen, zoals wel vaker met vogels gebeurt. Als een vogel in een draaiende vliegtuigmotor vliegt, is de schade dikwijls al groot. Als een drone in een motor in zou terechtkomen, kan de schade nog groter zijn omdat in een drone keiharde onderdelen zitten, zoals een batterij.

Ja. Het Belgische luchtverkeer is vorig jaar zelfs al een tijd lang verstoord geweest omdat er een drone was gespot in de buurt van de luchthaven van Luik-Bierset. Dit jaar zijn er in ons luchtruim al 30 incidenten geweest met drones, dubbel zo veel als in 2017. "Bijna alle incidenten van dit jaar vonden plaats in de buurt van luchthavens”, zegt Alain Kniebs van luchtverkeersleider Skeyes (het vroege Belgocontrol). “Het ging bijvoorbeeld om een piloot die een drone ziet en alarm slaat bij het controlecentrum."

Volgens Skeyes is het merendeel van de incidenten te wijten aan het gebrek aan informatie en kennis bij de gebruikers van drones. "Er bestaat nochtans een app en een website, waar de zones beschreven staan waar het gebruik van drones toegelaten is”, klinkt het. De belangrijkste veiligheidsregel is dat je met een drone niet binnen een straal van 3 kilometer rond een luchthaven mag vliegen.

Dominique Dehaene van Skeyes pleit evenwel voor extra maatregelen. “We zouden graag met de minister en het Directoraat-generaal van de Luchtvaart bekijken hoe we hoe we verdere reglementering kunnen uitwerken om de dronesector te integreren in de traditionele luchtvaart.”

Naar aanleiding van het incident op de luchthaven van Gatwick, heeft de Britse politie gezegd dat het uit de lucht schieten van een drone “een tactische optie” is, die overwogen wordt, maar dat is niet zo vanzelfsprekend, zegt Jens Franssen, defensiespecialist bij VRT NWS.  

“Bij een vliegveld in oorlogsgebied, in Afghanistan bijvoorbeeld, zou je een systeem kunnen installeren waarmee je een drone kan neerschieten. Maar dit is bijvoorbeeld niet zomaar mogelijk boven Zaventem.” Zo is er het risico op verdwaalde kogels: kogels die hun - kleine - doel missen of afketsen en daardoor een persoon of een vliegtuig raken.

En wie krijgt de bevoegdheid om te schieten? “Zulke middelen kan je moeilijk aan een burgerpartij toevertrouwen”, merkt Jens Franssen op. Volgens de wet mag je namelijk geen drones neerhalen. 

Omdat neerschieten niet vanzelfsprekend is, wordt nagedacht over andere middelen om drones uit de lucht te halen. Zo speelt Frankrijk al met netten die in de lucht worden geschoten of door een andere drone worden losgelaten om de “slechte” drone te vangen. 

Een ander idee is “jammen”: het signaal tussen de afstandsbediening en de drone verstoren. Als dat systeem verstoord wordt, kan een drone namelijk automatisch landen. Probleem bij deze techniek is dat je moet opletten dat je geen radiosignalen van vliegtuigen verstoort.

Voorkomen is beter dan genezen. Daarom wordt volop gewerkt aan systemen die drones kunnen detecteren. Om het vliegverkeer in goede banen te leiden, gebruiken luchthavens nu al radars die vliegtuigen detecteren. Maar drones zijn te klein om door radars gedetecteerd te worden en op het scherm van de luchtverkeersleiders en piloten te verschijnen.

Radars worden niet zo gevoelig gemaakt omdat ze anders bijvoorbeeld ook alle vogels in de lucht zouden spotten. Er wordt nu door verschillende bedrijven aan nieuwe radarsystemen gewerkt die wel drones kunnen detecteren. Het Nederlandse Robin Radar Systems is een bedrijf dat aan zo’n systeem werkt.

Het Belgische Unifly is dan weer bezig met de integratie van nieuwe systemen en het bestaande systeem van de luchtverkeersleiding. Unifly werkt nu al samen met het Directoraat-generaal van de Luchtvaart en Skeyes om het droneverkeer in veilige banen te leiden en incidenten als bij Gatwick te voorkomen.

“Wij zijn bezig met drones te visualiseren en proberen te weten te komen wie er met zijn drone vliegt”, zegt Jurgen Verstaen van Unifly. “Daarom moeten we maken dat er reglementering bestaat. Dat zou volgend jaar normaal gezien in orde komen, zodat je weet van wie een drone is en actie kan ondernemen.”