“Hun akkoorden zijn tot op de draad versleten”: bakken kritiek op akkoord sociale partners

“Het loonoverleg van de G10 en hun akkoorden zijn tot op de draad versleten. Hun gebrek aan dynamiek kost economische dynamiek.” Econoom Geert Noels (Econopolis) is niet te spreken over het akkoord dat de sociale partners vanmorgen vroeg, na 20 uur onderhandelen, bereikten. Daar liet hij op Twitter geen twijfel over bestaan. “Het loonoverleg van de G10 en hun akkoorden zijn tot op de draad versleten”, klonk het daar scherp.

Volgens VBO-topman Pieter Timmermans ligt er nochtans een evenwichtig akkoord op tafel. De sociale partners kwamen overeen dat de lonen dit en volgend jaar met maximaal 1,1 procent mogen stijgen bovenop de index. De minimumlonen gaan eveneens met 1,1 procent omhoog, de laagste uitkeringen stijgen 2,4 procent. Werknemers mogen voortaan jaarlijks 120 in plaats van 100 vrijwillige overuren presteren, en de tussenkomst van de werkgever voor trein-, tram- en bustickets stijgt van 64 naar 70 procent.

Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) is vooral tevreden dat er uiteindelijk toch een akkoord uit de bus is gekomen. “Een akkoord bereikt door de sociale partners heeft een heel grote maatschappelijke waarde, omdat daar ook sociale vrede aan gekoppeld is.”

Nochtans is het ipa maar een mager beestje, oordelen verschillende deskundigen. Behalve Noels is ook Ive Marx, professor Economie aan de UAntwerpen, streng in zijn oordeel. “Dit gaat over cijfers na de komma, of de prijs van tram- en treinkaartjes. Terwijl er gigantische uitdagingen zijn.”

Volgens Marx biedt de Groep van Tien geen antwoord op de krapte op de arbeidsmarkt, noch op de vraag hoe we mensen langer aan de slag kunnen krijgen of hoe levenslang leren een boost kan krijgen. “De sociale partners claimen graag hun autonomie, dan zouden ze weleens met antwoorden op die uitdagingen mogen komen. Als ze zo verder doen, houden ze binnenkort nog 1,1 procent relevantie over.”

Stijn Baert, arbeidsmarktspecialist aan de UGent, erkent dat er geen grote stappen voorwaarts gezet zijn, “maar als een aantal kleine maatregelen, zoals het optrekken van de loonnorm, ervoor kunnen zorgen dat er sociale vrede is: so be it”.

Of stakingen en betogingen hiermee inderdaad zijn afgewend, is echter nog maar de vraag. Terwijl de werkgevers meteen lieten weten dat ze dit akkoord zullen verdedigen bij hun achterban, klinken de vakbonden heel wat minder overtuigd. “Over de koopkracht hadden we grotere verwachtingen”, zegt ABVV-voorzitter Miranda Ulens. ABVV en ACV leggen de teksten de komende weken voor aan hun leden en willen niet op hun oordeel vooruitlopen. “Dat is de democratische gang van zaken”, zegt Ulens.

Hakken in het zand

En dan hebben we het nog niet over de grootste twistappel gehad: de SWT-regeling die de sociale partners hebben uitgewerkt. Die is ook Baert een doorn in het oog. Afgelopen zomer besliste de regering-Michel om de minimumleeftijd voor SWT (het vroegere brugpensioen) op te trekken tot 59 jaar dit jaar en tot 60 jaar in 2020. Dat wordt met dit akkoord een jaar uitgesteld. Concreet betekent dat dat werknemers bij herstructureringen dit jaar nog op 58 jaar op pensioen kunnen. Onaanvaardbaar, vindt Baert.

“Met hun akkoord voor SWT op 58 jaar zeggen de werkgevers eigenlijk: ‘Onze verkiezingsmemoranda (waarin ze opriepen om mensen langer te laten werken, en om brugpensioen af te schaffen, DBA) zijn maar om te lachten’.”

Marx wijst erop dat de facturen met dit uitstel worden doorgeschoven naar de toekomstige generaties en roept Peeters op om de sociale partners meteen terug te fluiten. Die lijkt dat niet meteen van plan. Peeters hoopt dat de regering het akkoord “kan honoreren”, maar dat lijkt moeilijk te worden. Coalitiepartner Open Vld zet de hakken in het zand. De liberalen dulden niet dat er aan de SWT-regeling geraakt wordt. “Dat gaat tegen alle beloftes in van Kris Peeters en de afspraken in de arbeidsdeal”, zegt Kamerlid Egbert Lachaert, die waarschuwt dat door de aanpassing van de SWT-timing het hele akkoord in de prullenbak dreigt te belanden. “Het gaat over niet zo heel veel mensen. Waarom komen de sociale partners dan terug op zo’n symbolisch geladen dossier?”

De kans lijkt klein dat dit ontwerpakkoord door het parlement geraakt. Ook voormalig coalitiepartner N-VA is bijzonder scherp. “We moeten onze sociale welvaartsstaat veilig stellen. En dat kunnen we niet doen door zo’n grote groep mensen af te schrijven en vervroegd met pensioen te sturen. Dat is leuk voor de mensen van nu, maar rampzalig voor toekomstige generaties”, zegt Kamerlid Zuhal Demir. Zij stelt voor dat het parlement het dossier naar zich toe trekt.