Jan Blommaert: “Filip Dewinter is de koning van de framing”
Waarom spreken klimaatsceptici over ‘de groene religie’? Waarom zeggen migratiecritici dat we ‘overspoeld’ worden door vluchtelingen? In zijn nieuwe boek U zegt wat wij denken: een praktische handleiding voor framing biedt taalkundig antropoloog Jan Blommaert u een aantal handvaten voor de hoogoplopende discussies aan familietafels of in de diepe krochten der sociale media.
“De titel is een omdraaiing van het oude succesrecept van het Vlaams Blok: ‘Wij zeggen wat u denkt.’ Plots moesten leiders niet meer vooroplopen, maar luisteren naar wat de mensen zeiden. In realiteit gebeurde het omgekeerde: via framing schetsten Filip Dewinter en co. hun visie op de realiteit, die door de mensen werd herhaald. Andere partijen gebruiken dat recept nu ook. En door de opkomst van sociale media valt dat nog meer op. Men kwaakt elkaar na, omdat partijen erin slagen om hun frames in de hoofden van de mensen te planten.”
Geeft u eens een voorbeeld van zo’n frame.
“In de discussie over het migratiepact had Bart De Wever het voortdurend over het Marrakech-pact en de Marrakech-coalitie, omdat dat connotaties oproept aan Marokkanen, moslims en ongebreidelde migratie. Zo probeerde hij de mensen te beïnvloeden.
“Je zag het ook bij de aanslag in Christchurch, waarbij een terrorist vijftig moslims doodschoot. Mensen als Dewinter leggen dat meteen uit als een reactie op het groeiend aantal moslims in het westen, ‘de omvolking’ en ‘de op til zijnde soumission’. Bij moslimaanslagen wijzen ze altijd naar de islam als oorzaak, bij ‘witte aanslagen’ spreken ze over een lone wolf.”
Is framing gevaarlijk?
“Nee, het is uitermate nuttig. Framing betekent gewoon ‘kaderen’. Zonder framing zouden we elkaar niet begrijpen. Het is geen zaak van politieke spindoctors, maar een alledaagse manier om met elkaar te communiceren. Maar: wie er in de politiek in slaagt om zijn werkelijkheid voor te stellen als dé werkelijkheid, is aan de winnende hand. Want framing vertrekt niet van feiten, het zit vol morele oordelen.”
Wat wilt u met dit boek bereiken?
“Ik wil mensen doen nadenken over welke frames ze overnemen. Taal is cruciaal, het laat je toe om de realiteit naar je hand te zetten.”
Wie is de koning van de framing in de Belgische politiek?
“Filip Dewinter. Hij slaagt er al drie decennia in om zijn frames over migratie, veiligheid en democratie in de hoofden te planten van een aanzienlijk deel van de bevolking. N-VA heeft dat discours grotendeels overgenomen, en doet het zelfs gematigd overkomen. Dat kan alleen omdat Dewinter jarenlang het pad heeft geëffend.”
Jan Blommaert – ‘U zegt wat wij denken’, uitgeverij EPO