'Wat moet ik nog méér doen om aanvaard te worden?'

ie door Amsterdam Nieuw-West stapt, moet al van behoorlijk slechte wil zijn om deze buurt als een probleemwijk te zien. De flatgebouwen lijken van behoorlijke kwaliteit en er is veel nieuwbouw met aandacht voor groen en kinderen: parkjes, banken, speeltuintjes. Qua leefomgeving is deze buurt niet te vergelijken met sommige verloederde wijken in Brussel, Antwerpen en Charleroi.

En toch moet je maar even door recente mediaberichten gaan om de indruk te krijgen dat je hier in een hellhole zit. Een maand geleden was er nog een vechtpartij tussen zeventig jongeren die elkaar via sociale media hadden aangespoord om "op elkaar en op de politie te slaan". Enkele dagen geleden werd een taxichauffeur bedreigd met een mes en beroofd. Volgens recente politie-statistieken is het onveiligheidsgevoel in deze wijk hoger dan in andere delen van Amsterdam.

"En dat is nu net het probleem", zegt Sheher Khan, een van de drijvende krachten achter Young Nieuw-West, een populaire jongerenorganisatie die jeugdige ondernemers, artiesten en sporters wil stimuleren. "We slagen er in om positieve zaken van de grond te krijgen, maar telkens er in een superdiverse wijk als Nieuw-West een incident is, krijg je in bepaalde media steeds weer diezelfde framing. De daders worden omschreven als probleem-Marokkanen of -Turken en iedereen in de wijk wordt over dezelfde kam geschoren. Die obsessie om ons altijd maar in hetzelfde hoekje te duwen, ken ik al sinds 9/11 en ze verhevigde door de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. Wij proberen ons daarvan niet te veel aan te trekken en doen ons ding. Maar er zijn natuurlijk momenten van frustratie. Soms lijkt het alsof we tien jaar in de tijd teruggeslingerd worden."

Het discours van Geert Wilders maakt het er niet gemakkelijker op, zeg Khan. "Het racisme heeft diep wortel geschoten. Wat Wilders allemaal ongestraft mag doen, ik begrijp het werkelijk niet. Lees zijn partijprogramma. Zelfs op dat ene A4-tje slaagt hij erin om de Nederlandse grondwet meermaals met de voeten te treden. Wilders injecteert pure islamofobie en fascisme in onze samenleving. Dat blijkt ook uit een kritische evaluatie van de Nederlandse orde van advocaten, die concludeerde dat het Wilders-programma in strijd is met de minimale vereisten van de rechtsstaat."

Alle partijen stigmatiseren

We praten met Khan in theater De Meervaart waar Young Nieuw-West vanavond een talentenshow organiseert. In de grote lobby lopen jonge mensen af en aan voor de laatste voorbereidingen. Khan verwacht een volle zaal.

We vragen hem wat hij vindt van de andere grote partijen in Nederland. "De klassieke partijen vonden er niets beter op dan Wilders te imiteren. Zowel de PvdA, de VVD het CDA als de SP doen mee aan de stigmatisering. VVD'er Halbe Zijlstra zei bijvoorbeeld dat moslims een "sluipend gevaar vormen voor de Nederlandse economie". Een snellere manier om het vertrouwen van jongeren te verliezen, is er niet. Weet u: de houding van de klassieke partijen doet me nog het meest denken aan de definitie die Albert Einstein aan dwaasheid gaf. Doing the same thing over and over again and expecting different results."

Alsof hij geroepen wordt om Khans argumenten te illustreren, komt Dean Arma er even bijzitten. Hij is de huisdichter van Young Nieuw-West en zal vanavond optreden. "Ik ben de spoken word artist van deze bende", zegt hij. "Ik hou ervan om met taal te spelen en met taal andere mensen te inspireren. Arma vertelt over een avond toen hij samen met premier Mark Rutte in een debatpanel zat. "Rutte richtte zich tot mij en zei dat ik de handen uit de mouwen moet steken en me in de samenleving moet vechten. Zo zei hij het: 'Jij moet je in de samenleving vechten.' Dat vond ik raar want ik heb een eigen zaak, ik engageer me voor maatschappelijke projecten in Amsterdam en Den Haag én ik ben dichter. Ik vraag me nog steeds af hoeveel harder ik moet werken alvorens ik in Nederland een volwaardige plaats krijg."

Ook Mourad Taimounti zou hierover graag iets zeggen. Taimounti staat op de zevende plaats van DENK, een nieuwe partij die geleid wordt door twee voormalige PvdA'ers van Turkse afkomst en veel jonge kiezers aantrekt die vroeger niet gingen stemmen. "Deze jongeren verdienen het om serieus genomen te worden. Veel politici blijven maar zeggen dat ze zich moeten integreren en inburgeren. Maar daarmee bedoelen ze dat ze pas Nederlander mogen zijn als ze beantwoorden aan welgedefinieerd beeld van de Nederlander. Sorry, zo werkt het niet. Iemand met een Nederlands paspoort die zich aan de grondwet en de wetten van het land houdt, is een Nederlander. Nederland is van ons allemaal, ongeacht onze huidskleur, identiteit, geslacht of geaardheid. Dit is allang geen kwestie van integratie meer, maar van wederzijdse acceptatie."

Sheher Khan: "De gevestigde politici doen aan superioriteitsdenken. Ze geloven dat hun visie uitblinkt in tolerantie, progressiviteit, eerlijkheid en gelijkwaardigheid. Maar in de realiteit slagen ze er niet in om die westerse liberale ideeën zelf te belijden. Ze leggen de lat hoog, maar gaan er zelf onderdoor. De VVD kraakt van de corruptieschandalen en er valt heel wat op te merken over hun tolerantie ten aanzien van minderheidsgroepen. Maar ze eisen dat mensen met een andere origine wél 100 procent aan dat ideaalbeeld beantwoorden."

Het gesprek wordt onderbroken door de aankondiging dat de talentenshow gaat beginnen. De grote theaterzaal zit inderdaad helemaal vol. De laureaten van de avond doen hun levensverhaal: een nogal bedeesde jongen die startte met een mobiel fietsatelier in een bestelwagen, een vijftienjarige die grote buurtfeesten organiseert, een Syrische vluchteling die een app ontwikkelde waarop vluchtelingen alle mogelijke informatie vinden over hun asielprocedure, een welbespraakte dame die haar jeugd verknoeide maar zich via de bokssport herpakte en nu bootcamps voor jongeren organiseert.

De getuigenissen en gesprekken zijn doorspekt met zelfhumor, oproepen tot engagement en een grapje aan het adres van de aanwezige journalisten van De Morgen. "Ah, Belgische journalisten!" roept MTV-presentator Edson Da Graca door de microfoon. "Dames en heren, de internationale pers is hier! Oké, het is slechts de Belgische pers, maar het is toch al dat. Waar zijn trouwens de Nederlandse journalisten? Ah, die zijn er weer niet bij. Oké. Niet erg."

Gevaarlijk populisme

De talentenshow zorgt voor een boost, ook bij Sheher Khan. "Als je al die energie ziet, krijg je het gevoel dat het allemaal nog goed kan komen. We zitten op een kruispunt. Deze moeilijke verkiezing is misschien een fase waar we doorheen moeten. Na die crisis ontstaat er mogelijk ruimte om echte bruggen te slaan. Maar het kan ook verkeerd uitpakken. De populistische wind die momenteel door Europa waait, is bijzonder gevaarlijk. Ook het feit dat veel landen, waaronder Nederland, zich afkeren van Europa beangstigt me. Beseffen we niet meer hoe belangrijk de Europese eenheidsgedachte is geweest voor vrede en stabiliteit? Wat is ons geheugen kort."

Als we op het punt staan om te vertrekken, raken we aan de praat met een jonge vrouw die een donkerrode, zijden hijab draagt. Ze stelt zich voor als Soumaya maar wil liever niet met haar familienaam in de krant. "Ik was vorige week al in de media waarna mijn Facebook volliep met haatberichten." Maar dat houdt Soumaya niet tegen om Geert Wilders even neer te zetten. "Een triest mannetje. Ziekelijk verslaafd aan publieke aandacht. En hij vergeet dat hij zelf van buitenlandse origine is; zijn grootouders komen uit Indonesië. Maar volgens mij beseft hij niet ten volle hoeveel haat en geweld hij in de samenleving pompt. Moslimvrouwen zijn regelmatig slachtoffer van geweld en begonnen daarom zelf met een meldpunt islamofobie. In de gemeente Culenborg werd vorig jaar een moskee in brand gestoken. En regelmatig vinden moslims een varkenskop voor de deur. Ik kan me voorstellen dat blanke mensen geen besef hebben van de haat die moslims al een hele tijd ondergaan. Maar wij voelen het dagelijks en het voelt verschrikkelijk. Het doet me steeds meer denken aan wat ik over de Tweede Wereldoorlog gelezen heb."