'De realiteit heeft ons ingehaald'
Een brute politiethriller in een klimaat van wantrouwen en onveiligheid: Nabil Ben Yadirs Dode hoek schuwt de actualiteit niet, maar zowel de regisseur als acteurs Jan Decleir en Peter Van den Begin zwaaien niet met het vingertje. 'We doen geen politieke voorstellen.'
In 1992 ging een twaalfjarige Nabil Ben Yadir met zijn klas naar Daens kijken. "Met die acteur ga ik later samenwerken", verkondigde Ben Yadir achteraf met stellige zekerheid. Veel geloof werd daar toen niet aan gehecht, maar in 2009 draafde Decleir wel op in Ben Yadirs debuutfilm Les Barons, over enkele hangjongeren in Molenbeek.
Een dikke zeven jaar later is Jan Decleir (70) ook te zien in Dode hoek, het derde wapenfeit van de Molenbeekse filmmaker, naast hoofdrolspeler Peter Van den Begin. Een telefoontje van Ben Yadir was kennelijk genoeg om Decleir op te trommelen. Is de 36-jarige regisseur werkelijk zo innemend? "Misschien ben ik gewoon makkelijk te verleiden", zegt Decleir daar zelf over. "Het verhaal over Daens heeft hij mij toen niet verteld, dat heb ik pas later gehoord. Maar het zegt wel wat over zijn overtuigingskracht."
Ook Van den Begin (52) was snel overtuigd door de Brusselse filmmaker. "Ik had het scenario nog niet gelezen, maar na een kwartier met Nabil te spreken, had ik al toegezegd. Hij is één brok energie. En zijn combinatie van intelligentie en kennis van de straat, vond ik zeer aantrekkelijk."
Pijnlijk actueel
In Dode hoek kruipt Van den Begin in de huid van Jan Verbeeck - een zero tolerance-commissaris die wordt ingelijfd bij de rechts-populistische partij van Decleirs personage. Alleen blijkt hij nog enkele afrekeningen te hebben met zijn eigen verleden. "Het is in de eerste plaats een genrefilm, een policier", benadrukt Ben Yadir. En dan voegt hij eraan toe: "Maar de realiteit heeft ons ingehaald."
Dode hoek werd opgenomen in februari en maart, en de aanslagen in Brussel lieten zich voelen op de set. "Nabil was daar kapot van", herinnert Decleir zich. "Onwaarschijnlijk ongelukkig." Van den Begin vult aan: "Hij heeft heel lang gevochten om Molenbeek in een positief daglicht te stellen. En dan gebeurt dat. Voor hem was dat een mokerslag."
Het maakt dat de film vaak pijnlijk actueel aanvoelt, en een zekere politieke lading met zich meekrijgt. "We leven nu eenmaal in een wankele tijd, en de mensen die het luidste roepen, krijgen blijkbaar het meeste steun", vertelt Van den Begin. Maar met de term 'politieke film' zijn ook de acteurs voorzichtig. "De film doet geen politieke voorstellen: hij komt niet met oplossingen voor de situatie", zegt Decleir. "In die zin is het een echte 'Nabil-film'. Anders zou ik hier ook niet ingestapt zijn. Voor mij is het in de eerste plaats een ontroerend familiedrama.
"Het is natuurlijk geen kostuumdrama: het is een film die een beeld schetst van deze tijd. Er zijn mensen die zeggen: het discours dat sommige personages in de film voeren, ligt schrikbarend dicht bij de realiteit. Maar dat is voor hun rekening: ik ben daar zelf niet zo mee bezig."
Andere eeuw
Decleir toont een opvallende interesse voor de jongste generatie filmmakers. "Ik ben heel nieuwsgierig naar wat zo'n jonge regisseur wil. Want ik kan veel zagen over hoe het vroeger was - Mira is een halve eeuw geleden - maar nu zit je met een generatie die is opgegroeid met beelden. Films van nu zien er echt veel beter uit. Als ik op de set kom tegenwoordig, merk ik dat ik echt uit een andere eeuw kom."
Een eeuw waarin het buitenland minder aanlokkelijk was dan vandaag? Ben Yadir maakte zijn vorige film, La Marche, in Frankrijk, en ondertussen zetten collega's als Adil El Arbi en Bilall Fallah hun eerste stapjes in Hollywood. En dat terwijl Decleir bedankte voor een rol in Stanley Kubricks Eyes Wide Shut en James Bond-film The World is Not Enough.
"Het is heel simpel: in het geval van die twee films was ik met andere projecten bezig, waarin ik veel tijd en energie had geïnvesteerd. Ik kon niet zeggen: fuck it, ik ga elders mijn kost verdienen. Er zijn mensen die dat doen, maar ik vind dat niet correct."
Decleir: "Hollywood is ook veranderd sindsdien. Toen ik daar de eerste keer kwam, vertelde Jan de Bont (Nederlands Hollywoodregisseur, red.) me: 'Je moet hier komen wonen, anders zal het nooit lukken'. Daar was voor mij geen sprake van. Nu is dat helemaal anders: je moet daar niet meer gaan wonen. Er spelen acteurs van over heel de wereld in Hollywood-producties: prachtig vind ik dat. Dat is ook interessanter dan de situatie van veertig, vijftig jaar geleden. Maar de dingen zijn gegaan zoals ze zijn gegaan."
Als het van Ben Yadir afhangt, is Decleirs volgende bestemming niet Hollywood, maar - opnieuw - Molenbeek. "Ik wil ook mijn volgende film, een komedie, met hem maken. En die wil ik opnieuw in Molenbeek opnemen. Want een komedie in Molenbeek draaien: dat is al een politieke daad op zich."