HALLO, sociale partners?
Een overheidstekort, een slabakkende economie, hoge werkloosheid, de vergrijzing. De uitdagingen waartegen onze maatschappij aankijkt zijn immens. Daarom is het wraakroepend dat de sociale partners zich nestelen in een egelstelling. Net nu we ze nodig hebben.
Dat het diep zit, is wel duidelijk. Eens de vakbonden niet meer struikelen over hun eigen ideologische tegenstellingen en gezamenlijk tot het verzet oproepen, dan mag het woord 'historisch' uit de kast worden gehaald. Het gemeenschappelijk vakbondsfront - aan beide zijden van de taalgrens - wil op dinsdag 23 september een protestmanifestatie opzetten. De vakbonden hekelen de plannen van de huidige federale onderhandelaars, die ze als neoliberaal omschrijven. En dat willen ze luidkeels laten horen. Voor een goed begrip, het is hun goed recht om hun stem te laten horen.
Het zijn overigens niet alleen de vakbonden die gecrispeerd reageren. Ook de werkgeversorganisaties schieten in een kramp van zodra er iets van aan de Zweedse onderhandelingstafel uitlekt. Een meerwaardebelasting, een vermogenswinstbelasting: de werkgevers reageren even scherp en gebeten. En ze roepen dan wel niet op een plein, de federale onderhandelaars krijgen het toch aardig te verduren.
Het is hun beider democratisch recht om publiekelijk te ageren. Ze vertegenwoordigen immers elk op hun manier een achterban die niet de kracht of de middelen ter beschikking heeft om dat individueel te doen. Sterker, we leggen als werknemer of werkgever een groot deel van die bevoegdheid in hun handen. Dat orgaan heet formeel de Groep van Tien, het forum waarop vakbonden en werkgevers samen vertegenwoordigd zijn. Vanuit dat gremium geven ze mee vorm aan de socio-economische ontwikkelingen. Zij sluiten met de overheid interprofessionele akkoorden, die een belangrijke impact hebben op ons dagelijks leven en op onze toekomst. Net omwille van die belangrijke vertegenwoordigingsrol is het belangrijk dat ze daar secuur en weldoordacht mee omspringen.
Geloofwaardigheid
Net daarom zou het beter én geloofwaardiger zijn, mochten werkgevers en vakbonden met een gezamenlijk standpunt vanuit die Groep van Tien naar de federale onderhandelaars stappen. Beiden hebben een grote verantwoordelijkheid, de een kan niet zonder de ander. Maar we verwachten wellicht te veel van een orgaan dat de jongste jaren vooral uitblonk in het tentoonspreiden van de eigen onmacht.
Ook nu is dat forum er blijkbaar nog niet eens in geslaagd om de tegenstrijdigheden aan de kant te schuiven en de prioriteiten voor de lange termijn op te lijsten. We kunnen - geheel vrijblijvend en exhaustief - een aantal van die prioriteiten op een rijtje zetten. Onze maatschappij kijkt aan tegen gigantische uitdagingen. De economie ligt in een coma, de werkloosheid is torenhoog en structureel, het pensioensysteem stevent af op een crash, de arbeidsmarkt is latent racistisch, de ongelijkheid is toegenomen, de armoede stijgt, het overheidsbeslag is doorgeschoten, enzovoort. Dat belangrijke actoren zoals de Groep van Tien dan aan de zijlijn blijven staan en enkel communiceren via spandoeken, clichés en slogans, is niet alleen wraakroepend, het is schuldig verzuim. Met voorbedachten rade. Niks zo afstompend als het continue en monotone geluid van een misnoegde clan, die alleen maar wild om zich heen schopt. Op elke noodzakelijke hervorming met 'neen' reageren, is niet geloofwaardig. Telkens de inspanningen van de andere groep vragen, is dat evenmin.
Plezierreisje
De eenvoudige maar correcte vaststelling dat je eerst geld moet verdienen vooraleer je het kan uitgeven, lijkt zoek. Duurzaam hervormen kan enkel als er evenwichtig wordt hervormd. Het zijn wijze woorden die Frank Vandenbroucke, als voorzitter van de pensioencommissie, enkele weken geleden in deze krant uitsprak. Niemand is gebaat bij hoogoplopende ideologische discussies. Dat er structurele hervormingen moeten komen, daarover is iedereen het eens. We kunnen de factuur niet voor ons uit blijven schuiven en van de volgende generatie eisen dat zij onze puinhoop opruimt. Er is hoogdringend een mentaliteitswijziging nodig in de hoofden van hen die zeggen ons te vertegenwoordigen. Waarom zou hier niet kunnen wat in pakweg Duitsland wél kon? De Hartz-hervormingen waren ook geen plezierreisje, maar vakbonden en werkgevers deden het, met het oog op de langere termijn. Bij ons lijken verworven rechten gebetonneerd, en wordt elke poging tot aanpassing meteen als een sociaal bloedbad gecatalogeerd.
Als de Groep van Tien enige relevantie wil claimen, dan zal ze de dogma's moeten laten varen, en constructief in dialoog treden met de federale onderhandelaars. Als ze er niet in slagen om het eigen grote gelijk aan de kant te schuiven en gezamenlijk mee te werken aan die structurele hervormingen, dan verklaren ze zichzelf overbodig.