'België is een onrechtsstaat'

Voor Yassine Channouf, een hoogopgeleide twintiger uit Borgerhout, begint de nachtmerrie donderdagochtend, als hij een horde lederen laarzen de trap op hoort stormen. Enkele seconden later zit hij rechtop in bed: in boxershort, verblind door zaklampen. De negen mannen in zijn zolderkamer blijven maar roepen: wat is jouw naam? "Yassine? Ja, dat is hem!" Met veel vertoon slaan de federale agenten meteen ook zijn twee broers in de boeien.

Yassine vertoont 'sterke gelijkenissen' met de dader van een diefstal, leert hij al snel. Een diefstal van 5.000 euro in een kantoorgebouw in Hoogstraten. Een misdrijf zonder geweld of bezwarende omstandigheden. Als puntje bij paaltje komt, blijkt Yassine maar één overeenkomst te hebben met de dader: beiden dragen ze een bril, en dan nog niet eens dezelfde. Toch mag hij twee dagen lang zijn onschuld uitschreeuwen in de cel.

"Het gedrag van die agenten was hallucinant", vertelt Yassine, master in de islamkunde (KU Leuven) en laatstejaarsstudent aan de universiteit van Leiden. "Ze konden wel met negen man binnenvallen in mijn slaapkamer. Maar mijn alibi checken? Neen, daar hadden ze geen tijd voor. Hadden ze de moeite gedaan om mijn verhaal te controleren, dan had ik die hel niet moeten meemaken."

Minachting

Voor het eerst voelde hij het koude metaal van boeien in zijn polsen prikken. Voor het eerst zag hij een cachot vanbinnen: "Allemaal beton, met als enige attribuut een deken dat stonk als de pest." Minstens even pijnlijk was het om naakt te gaan staan voor de cipiers. "Ik mocht niet eens mijn eigen sokken en ondergoed aanhouden. Ik was de grootste crimineel, niet langer een persoon met rechten. Niemand hechtte geloof aan mijn woorden. Het enige wat ze toonden was minachting."

Al te gek werd het bij de onderzoeksrechter in Turnhout, meent Yassine, die geregeld publiceert en lezingen houdt over migratie en integratie. "Die man sprak van risico op recidive en beval daarom mijn aanhouding. Maar ik heb een blanco strafblad. Hoe kan ik dan een recidivist zijn? Hij veroordeelde mij dus al voor eerdere, niet gepleegde misdrijven."

Het parket van Turnhout wilde gisteren niet reageren. Maar of het nu de onderzoeksrechter, de agenten of de "cynische cipiers" waren: de enige die Yassine normaal behandelde was zijn celgenoot. "Het kleinste kind kon zien hoe het belangrijkste fundament van de rechtsstaat met de voeten werd getreden: dat je onschuldig bent tot het tegendeel is bewezen", hekelt Yassine, nog altijd ondersteboven van de feiten. "De nood om geweld te gebruiken had ik nog nooit gevoeld. Maar in de gevangenis begon ik erover te fantaseren. Zo boos was ik. En dat is precies waar ze op rekenen. Zo wordt het een perfecte catch 22: wat je ook doet, jij bent de schuldige."

Zelfs op het moment dat hij vrijkwam, bleven ze onmensen, vertelt Yassine. "Een onschuldige ex-gedetineerde die naar buiten wandelt, behandelen ze nog als een crimineel. Ik mocht niet eens mijn zus bellen om te vragen mij op te pikken. Daar stond ik dan, 's avonds en in de kou. Alles hadden ze in beslag genomen: mijn gsm, laptop, identiteitskaart, geld, abonnement op het openbaar vervoer. Ongewild pleegde ik mijn eerste misdaad: zwartrijden naar huis. Toen besefte ik: zo creëert het systeem dus misdadigers."

Excuses kreeg de jongeman niet. "Voor het gerecht is een gesloten dossier simpelweg afgerond. Maar ik leef hier wel mee verder. Dit zal me blijven achtervolgen. Ik kon de blikken van de mensen al lezen. Ze zagen een bruine kop in een combi, geboeid en in gevangenisplunje."

Zijn vertrouwen in het gerecht is weg, stelt Yassine, mede-oprichter van de burgerrechtenbeweging Movement X. Hij wil nu gelijkaardige scenario's bundelen, om ze zo aan te klagen. "Nu heerst pure straffeloosheid bij de autoriteiten. Ik werd in zo'n korte tijd met zoveel onrecht geconfronteerd. Voor mij is het duidelijk: dit is geen rechtsstaat. Dit is een onrechtsstaat."