Jean-Luc Dehaene inzet van open oorlog tussen CD&V en Open Vld

Keuze voor verkenner Martens moet vooral even tijd kopen

De keuze voor verkenner Wilfried Martens moet een patstelling in de Wetstraat verbergen, en tijd kopen. Een open oorlog tussen Open Vld en CD&V verhindert de aanstelling van Jean-Luc Dehaene als premier.

Door Fabian Lefevere en Liesbeth Van Impe

Brussel l De liberalen zijn niet enkel geschoffeerd door de heimelijkheid van CD&V en PS over Dehaene. Ze zijn ook huiverachtig voor de electorale bonus die Dehaene kan opstrijken in het verwachte gevecht op de Europese lijst met Guy Verhofstadt. Open Vld, gesteund door MR, gaat voor een tussenoplossing met Herman Van Rompuy.

Het regende de jongste dagen veto's in de Wetstraat, al werden die begeleid door de mantra dat het geen veto's zijn. Dat neemt niet weg dat CD&V niet wil horen van Verhofstadt als premier, de PS Didier Reynders blokkeert en Open Vld dwars op de piste Dehaene gaat liggen. Tegelijkertijd formuleert ze een absoluut njet tegen de toetreding van de Vlaamse socialisten tot de regering. In zo'n context is een snelle doorstart van de regering onmogelijk, en moest de koning naar de reddingsboei genaamd Wilfried Martens grijpen.

Kan de koning zo tenminste iéts aankondigen tijdens zijn kerstboodschap, dan verbergt zijn noodgreep niet dat het Hof en de Wetstraat in een staat van opperste verwarring verkeren. Dat heeft alles te maken met het clanoorlogje dat meteen na de aankondiging van Yves Letermes ontslag ontbrandde. In het middelpunt daarvan staan de Vlaamse liberalen, die zich geschoffeerd weten en anderzijds voorvoelen dat ze in de nieuwe regering in de verdrukking zullen komen.

Ze zijn geschoffeerd omdat CD&V en PS achter hun rug met Jean-Luc Dehaene gingen praten en in het geheim onderhandelden met de sp.a over toetreding tot een klassieke tripartite. De liberalen schreeuwden uit hoe gedegouteerd ze zijn nu ze al 72 uur niet meer zijn geconsulteerd door hun coalitiepartners. To add insult to injury was daar ook nog de aankondiging van de socialisten dat ze wilden meewerken aan een regering, op voorwaarde dat die ingekrimpt wordt en enkel uit ministers van onbesproken gedrag bestaat. Lees: voor Patrick Dewael, Karel De Gucht en Didier Reynders is geen zeker departement weggelegd.

Veel meer dan een ernstig voorstel was dit een pesterij van een oppositiepartij: het is helemaal uitgesloten dat iemand er Didier Reynders afrijdt. Maar het volstond om de liberalen in de gordijnen te jagen. Zij zeggen bang te zijn dat een roomsrode as tussen 'travaillist' Jean-Luc Dehaene en Elio di Rupo zal ontstaan binnen de regering en zij aan invloed zullen inboeten.

In werkelijkheid spelen ook andere argumenten, en werd zelfs binnen Open Vld het 'travaillisme' van Dehaene als een drogreden weggelachen. Open Vld is bang dat kopman Guy Verhofstadt bij de volgende Europese verkiezingen - als hij tenminste niet voor de Senaat kandideert - wordt weggeblazen als Dehaene in extremis een kanseliersbonus opstrijkt. De tegenzet was een voorstel dat voor de anderen al even onaanvaardbaar is als een tripartite met Dehaene voor de liberalen. Na overleg met de MR schoven ze Didier Reynders als premier naar voren, een volstrekt taboe voor de PS van Elio di Rupo. Dat gebeurde overigens in nauw overleg met Guy Verhofstadt, die op dit moment in Toscane verblijft.

De strategische bedoeling is dubbel. Als het even kan, zal Verhofstadt als de ultieme reddingsboei worden opgevoerd, en incasseert Open Vld zelf de bonus. Omdat zoveel opofferingszin op dit ogenblik echter niet aan CD&V besteed is, is een ander compromis aannemelijker: de aanstelling van Herman Van Rompuy als premier. "Die is voor ons geen probleem", zegt Open Vld. De liberalen zegden alvast blij te zijn met de aanstelling van Martens als verkenner, omdat ze nu niet langer voor het blok worden geplaatst. "De liberalen hebben zelfs doelbewust de piste-Dehaene verbrand", zo zegt een regeringspartner, "om Van Rompuy in de Zestien te krijgen."

Ze worden daarbij fel gesteund door de MR van Didier Reynders. Die verkiest ook Van Rompuy boven Dehaene. Dehaene zal namelijk de positie van aartsrivaal Di Rupo versterken, maar bovenal vreest Reynders dat hij naar het achterplan zal verzeilen als Dehaene premier wordt. "Het leiderschap van Dehaene zal groter zijn", zegt een partijgenoot van Reynders. "Dehaene is een symbool, en daar zal Reynders geen greep op krijgen. Met Van Rompuy zal Didier meer op de voorgrond kunnen staan." Enig probleempje: wil Herman Van Rompuy het zelf wel? Not, volgens zijn omgeving. "Ze mogen het hem nog vier keer vragen, hij zal het niet doen", zegt een goed ingelichte bron.

Jean-Luc Dehaene botst op liberaal veto: geen rooms-rode as in de regering

Guy Verhofstadt vreest bij Europese verkiezingen te worden weggeblazen

Compromisfiguur

Herman Van Rompuy. Vraag is of hij dat zelf wel wil

n Wilfried Martens: de reddingsboei van koning Albert II.