Stilaan betere luchtkwaliteit, na slechtste waarden in vier jaar

In het weekend is de opstapeling van fijnstof begonnen, en gisteren was de situatie heel slecht.  Meer nog, we hadden de slechtste luchtkwaliteit in 4 jaar (sinds maart 2015). "Gisteren zaten we aan de hoogste vervuilingsindex van 10 op een schaal van 1 tot 10. Maar de concentraties zijn vandaag wel aan het afnemen", zegt Fierens. "We zullen vanavond ergens uitkomen op 6 of 7." 

Ook morgen is er een verdere verbetering op komst. "Dan zullen we aan index 4 à 5 zitten", aldus Fierens. "En dat is een toch wel wat normalere index voor deze periode van het jaar. Het ziet ernaar uit dat de informatiefase, die vandaag nog geldt, morgen zal worden afgeblazen." Vanaf dan gelden er geen speciale voorzorgsmaatregelen meer voor mensen met ademhalingsproblemen. Voor de huidige toestand kan u steeds terecht op website van Ircel. 

Het probleem ontstond dus dit weekend, toen veel boeren met hun mestkarren uitreden. Die ammoniakdampen in combinatie met de klassieke uitstoot zoals die van verkeer en houtkachels, veroorzaakte, in combinatie met het goede weer met weinig wind, de opstoot in fijnstofconcentraties. Daarom wordt er ook wel eens gesproken over "lentesmog". 

Ircel meet onder meer fijnstofdeeltjes van 2,5 en 10 micrometer grootte, die diep in de longen kunnen doordringen en zo schade aanrichten.

"In deze periode van het jaar hebben we een lentesmog-episode, en die wordt veroorzaakt door secundair fijnstof. Je hebt primair fijnstof, dat rechtstreeks wordt uitgestoten, denk aan dieselroet of de rook van je houtkachel. Maar daarnaast bestaat fijnstof ook uit een heel belangrijke secundaire fractie", legt Frans Fierens uit. "Die wordt niet rechtstreeks uitgestoten, maar ontstaat in de atmosfeer wanneer gassen met elkaar beginnen te reageren."

In deze periode van het jaar zit er veel ammoniak in de lucht, afkomstig van, onder andere, het uitrijden van mest op akkers. "Die ammoniak gaat reageren met de stikstofoxides van het verkeer, en dan krijg je van die heel hoge secundaire fijnstofconcentraties." 

Op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij vindt u meer informatie over de impact van fijnstof op onze gezondheid. "Bij hogere fijnstofconcentraties stijgt het aantal luchtwegklachten en zijn er meer spoedopnames. Luchtwegeninfecties en astma worden erger, mensen hoesten meer en het gebruik van bepaalde geneesmiddelen neemt toe. Bij langdurige blootstelling aan fijn stof vermindert de longfunctie en stijgt de kans op chronische luchtwegenaandoeningen."  

In 2017 woonde een vijfde van de Vlaamse bevolking in een gebied dat door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) de jaarwaarden voor PM10 overschrijdt. In 1997 was dat nog de volledige Vlaamse bevolking, meldt de VMM.

Maar: PM2,5 (de nog iets kleinere deeltjes) zouden nog relevanter zou zijn naar gezondheid toe. Momenteel zou slechts een "klein deel" van de mensen wonen in een gebied dat voldoet aan de jaaradvieswaarde van de WGO. 

Sinds een paar dagen worden op veel plaatsen hoge fijnstofconcentraties in ons land gemeten. "Heel het gebied boven Samber en Maas zat in een rode zone", zegt Fierens. 

De drempel die gehanteerd wordt om de bevolking te informeren, is schaal 6 op een schaal van 1 tot 10. Als we twee dagen na elkaar de drempel van 8 hebben overschreden, wordt de alarmfase afgekondigd, maar dat zal dit keer dus niet gebeuren, omdat vandaag de waarden zullen zakken naar iets onder de 8, schat Fierens. 

Foto onder toont hoe de toestand aan het verbeteren is. 

Vooral kinderen, ouderen en mensen met hart- en vaatziekten kunnen het beste zware inspanningen vermijden, vanwege de hoge concentratie.