Europa akkoord met nieuw uitstel van brexit als May “geloofwaardig plan van aanpak” heeft

De Britse premier May krijgt haar met de EU onderhandelde brexit-akkoord maar niet door het Britse parlement, en probeert daarom een andere uitweg te zoeken in onderhandelingen met oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour. Intussen heeft ze de EU opnieuw om uitstel van de brexit gevraagd, dit keer tot 30 juni. De Europese leiders buigen zich daar morgenmiddag over tijdens een haastig bijeengeroepen Europese top, maar zijn niet bereid zomaar overstag te gaan. Verschillende lidstaten hamerden er al op dat de Britten met een “geloofwaardig plan van aanpak” moet komen, omdat uitstel anders weinig zin heeft.

In een poging om alvast de Duitse bondskanselier Angela Merkel te overhalen, reisde May vandaag af naar Berlijn. De ontmoeting tussen beide regeringsleiders duurde ongeveer anderhalf uur. Downing Street wilde na afloop weinig kwijt. “De eerste minister heeft de stappen die de regering onderneemt om het brexit-proces tot een succes te maken, uitgelegd, en heeft bondskanselier Merkel op de hoogte gebracht van de staat van de discussies met de oppositie”, klinkt het. “De leiders zijn het eens over het belang van een ordelijke terugtrekking van Groot-Brittannië uit de Europese Unie.”

“De EU is bereid binnen uren of enkele dagen de politieke verklaring over de toekomstige relatie met het Verenigd Koninkrijk te verbeteren. Maar de 27 EU-leiders hebben een tijdlijn en een routekaart nodig om het door premier Theresa May gevraagde brexituitstel te kunnen toestaan”, zei EU-hoofdonderhandelaar Michel Barnier eerder vandaag na afloop van een vergadering van de Europese ministers voor Europese Zaken. Zij gaven de boodschap mee dat ze openstaan voor een nieuw uitstel, maar enkel onder strikte voorwaarden.

De vraag is dan hoelang het brexitakkoord van uitstel geniet. Volgens de Britse krant The Guardian is dat nog tot het einde van het jaar. Ondanks het protest van enkele Europese lidstaten - waaronder Frankrijk, Spanje en Griekenland - tegen het wederom uitstellen van de brexit, wil Barnier een slordig vertrek van de Britten vermijden. Hij benadrukte dat dat “nooit het besluit van de EU’’ is en herhaalde ook dat het terugtrekkingsakkoord niet heronderhandeld kan worden.

Voorzitter Donald Tusk van de Europese Raad pleit in een brief aan de 27 lidstaten voor een uitstel van “maximaal een jaar”. In de brief zegt hij dat er “weinig reden is om te geloven” dat de ratificatie van de boedelscheiding door het Lagerhuis tegen die datum zal zijn bekrachtigd. Wanneer het echtscheidingsakkoord dan uiteindelijk door zowel de EU als Groot-Brittannië is goedgekeurd, kunnen de Britten de Unie meteen verlaten. Volgens Tusk heeft die flexibiliteit als voordeel dat de deadline niet meer om de haverklap wordt opgeschoven, én dat het de Britten de tijd geeft “hun brexit-strategie te overpeinzen”. 

Terwijl de Britse premier Theresa May vandaag in Berlijn en Parijs meer tijd vraagt voor haar onderhandelingen met Labour, lijkt haar positie steeds meer wankel te worden. Gisteren werd ze volgens The Daily Telegraph tijdens een meeting met de invloedrijke 1922 Committee geconfronteerd met de eis van haar eigen conservatieve achterban om onmiddellijk ontslag te nemen. Ze zouden haar meegedeeld hebben dat zijzelf “het probleem” is. Volgens bronnen aan The Daily Telegraph weigerde May om over haar toekomst te praten toen de aanwezige Tory’s de “schade aan het licht brachten die zij de partij bezorgd heeft”. “De teneur was oorspronkelijk: ‘ze probeert dingen te doen’. Maar nu is de stemming veranderd. Nu is zij het probleem”, aldus een andere bron.

De krant trok vergelijkingen met de laatste dagen van de derde regering van Margaret Thatcher (1987-1990). Op 28 november 1990 moest Thatcher namelijk ontslag nemen en plaats maken voor John Major. Datzelfde 1922 Committee had de toenmalige premier discreet laten weten dat haar tijd voorbij was. Sindsdien hebben de leden van de commissie de bijnaam “mannen in pak” of “mannen in grijze pakken”.

Gisteren vroeg Mark Francois, een andere invloedrijke harde brexiteer, in een brief gericht aan Graham Brady, de voorzitter van de commissie, een nieuwe indicatieve vertrouwensstemming tegen May. De brief van Francois zou niet de enige zijn. Meerdere bronnen hebben The Telegraph laten weten dat er “al heel veel brieven” zijn gestuurd naar Graham. Sindsdien gonst het in Westminster van de geruchten dat er een nieuwe poging zal ondernomen worden om May af te zetten, hoewel dat de partij maar een keer per jaar het vertrouwen kan opzeggen in haar leider (in december vorig jaar werd al een poging ondernomen).

De gesprekken van May met Jeremy Corbyn stuiten veel conservatieve parlementsleden al dagenlang tegen de borst. “We zullen May niet toestaan zich over te geven aan Corbyn”, schreef de voormalige Britse minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, een belangrijke conservatieve stem in het brexitdebat, gisteren in een opiniestuk. Ook de aankondiging dat de Britse regering alle nodige wettelijke stappen ondernomen heeft om Europese verkiezingen te kunnen organiseren in mei viel niet in goede aarde bij de harde brexiteers.

Het is ondertussen nog steeds niet duidelijk wat May haar collega’s morgen op de extra Europese top zal aanbieden, maar de premier zou de lopende gesprekken met Labour aangrijpen om te claimen dat er op zijn minst een “proces” aan de gang is.

De vraag is of May én haar partijleden bereid zijn om zich neer te leggen bij een permanent lidmaatschap van de Europese douane-unie, een van de eisen van Labour. Zo’n lidmaatschap houdt in dat de Britten geen vrijhandelsakkoorden kunnen sluiten met landen als China en de Verenigde Staten, iets waar harde brexiteers als Johnson en Jacob Rees-Mogg van dromen. In een gelekte brief heeft de Britse minister van Internationale Handel Liam Fox zich ondertussen ook gekeerd tegen zo’n lidmaatschap van een douane-unie. Hij noemde het vooruitzicht “het slechtste van beide werelden”.

En dus rest de vraag: welk voorstel van May zal morgen klaarliggen bij de Europese leiders in Brussel. Of zijn haar laatste dagen nu echt aangebroken?

Geraak je niet meer wijs in het hele Brexit-kluwen? Check ons ‘Brexicon’ voor een heldere verklaring van alle termen.