World Press Photo

Goed nieuws is geen nieuws

Zijn beeld ging de wereld rond. De Turkse journalist Burhan Ozbilici (59) wist op 19 december vorig jaar de politieke moord op de Russische ambassadeur in Ankara vast te leggen. De man, Andrej Karlov, hield een toespraak op de opening van een fototentoonstelling.

"Telkens als deze foto passeerde, moesten we het erover hebben", verklaarde een jurylid. "Het is zo'n explosief beeld. We hadden echt het gevoel dat het de betekenis van de World Press Photo belichaamt." Moet een goede persfoto dan altijd samengaan met slecht nieuws?

"Je mag de beste foto gemaakt hebben, om te winnen moet die wel nieuwsgevoelig zijn", zegt De Morgen-fotograaf Tim Dirven, die in 2002 de derde prijs won in de categorie 'Dagelijks leven', voor een beeld van een vrouw in Afghanistan. "Nogal wiedes dat de winnaars ook op onze voorpagina's staan. En nee, die hangen niet altijd een positief beeld op van de wereld."

Er is gewoon veel slecht nieuws, denkt ook Ingrid Leonard, assistent-curator van het Fotomuseum in Antwerpen. "Dramatische beelden vinden sneller hun weg naar de nieuwsredactie. In persfotografie gaat het vaak over beelden die snel blijven hangen. Bewegingen en gelaatsuitdrukkingen die direct communiceren en vaak onbewust doen denken aan composities die we kennen uit de kunstgeschiedenis. Het winnende beeld heeft verschillende van deze elementen: een woedend gezicht, een vuist in de lucht, een voet die het oog van de kijker leidt richting de man op de grond, met de armen gespreid."

Maar dat maakt de foto nog geen artistiek meesterwerk. "Een goede foto vertelt iets over de maatschappij waarin we leven, maar gaat niet per se over de waan van de dag", zegt Leonard. "Jaren later moet die nog relevant zijn. Vandaag kunnen veel mensen goede snapshots maken, maar het is de kunst om dat te blijven doen. Dat zijn de fotografen die echt binnendringen in een omgeving die anders moeilijk toegankelijk is."

De uiteindelijke selectie hangt ook af van wat fotografen insturen. "Dit jaar was de terreur in België even wereldnieuws, dus weet je dat zulke beelden interessant kunnen zijn voor de organisatie", stelt Dirven. "Voor persfotografen hangt er vooral veel af van de opdrachten die we krijgen. Toen ik na 9/11 naar Afghanistan mocht, wist ik dat mijn werk kans maakte om mee te dingen."

Het bekroonde beeld van Dirven was het resultaat van embedded journalism. Dat is ook de huidige winnaar in de categorie 'Algemeen nieuws', van de Belg Laurent Van der Stockt (zie kader).

Performance

Dat in tegenstelling tot de World Press Photo, die vooral een toevalstreffer lijkt. Ozbilici hoefde maar af te drukken op het juiste moment. Bovendien was het gebeuren zelf zodanig theatraal dat in een zieke logica de prijs misschien toekomt aan de 22-jarige dader, die zijn aanslag als ware het een performance heeft uitgevoerd.

"Dat is een goede analyse", vindt Leonard. "De fotograaf heeft op zich geen verdienste aan die performance. De dader was zich ook heel bewust van de rol van de media. In diezelfde logica kun je misschien zelfs denken dat zonder die camera's de moord niet had plaatsgevonden. Maar om terug naar de fotograaf te gaan: hij heeft dat theatrale van de situatie wél gezien. De koelbloedigheid van dat tafereel heeft hij alleen maar kunnen vatten door professioneel te blijven. De technisch hoge kwaliteit van zijn foto bewijst dat."

Ozbilici beschouwt de prijs als een erkenning voor zijn vakgebied. "Ik doe mijn best om dit vak zo goed mogelijk te vertegenwoordigen", vertelde hij aan de Volkskrant. "Dat is belangrijker dan een prijs. Tegelijk is dit een bevestiging dat de wereld dringend goede journalistiek nodig heeft. In die zin is het een aanmoediging." Al is niet iedereen het daarmee eens. Stuart Franklin, dit jaar juryvoorzitter, zei tegen RTL Nieuws: "Er waren zoveel morele kwesties rond dat ik twijfel of dit wel de juiste foto is."