Lokale besturen kreunen onder regeldrift van Vlaamse regering, die hen met decreten overspoelt

Reglementitis verstikt gemeenten

De Vlaamse gemeenten trekken aan de alarmbel. De laatste tien jaar heeft de Vlaamse regering hun zoveel nieuwe regeltjes en verplichtingen opgelegd dat ze het niet meer gebolwerkt krijgen. 'Ze worden er hoorndol van', zegt de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG).

Door Gorik Van Holen en Janine Meijer

Brussel l De dertien centrumsteden zijn het beu en eisen een interne Vlaamse staatshervorming, waarbij ze meer geld en autonomie krijgen. Kleinere gemeenten proberen de handen in elkaar te slaan om de berg werk samen te verzetten.

De gemeenten pikken het niet meer dat de Vlaamse overheid ze overspoelt met decreten die het dagelijkse leven op het gemeentehuis danig bemoeilijken. De gemeentediensten moeten tegenwoordig van elke minister en van elke administratie een specifiek beleidsplan schrijven, of het nu over sport, cultuur, mobiliteit of ruimtelijke ordening gaat. Dat vereist specifieke kennis, die niet elke gemeente voorhanden heeft en vergt werkuren die men in de Dorpsstraat liever aan andere, praktischer zaken zou besteden.

"Op zich hebben we natuurlijk niets tegen regels", zegt Mark Suykens van de VVSG. "Maar de regering wil steeds vaker ook in detail bepalen hoe de gemeenten hun verplichtingen in de praktijk nakomen." In tien jaar tijd gaf dat aanleiding tot een onuitputtelijk lijstje met formaliteiten waaraan de gemeentebesturen moeten voldoen.

De voorbeelden zijn talrijk. Jan Leroy, begrotingsspecialist van de VVSG, zegt dat de financiële regels voor de gemeenten veel ingewikkelder zijn geworden sinds Vlaanderen die bevoegdheid overnam. "Het nieuwe decreet heeft veel meer artikels dan de oude federale wet", zegt hij. "Dat bewijst dat regeldrift Vlaanderen niet vreemd is."

Een andere verplichting die voor ergernis zorgt op vele gemeentehuizen gaat over ruimtelijke ordening. Bijzonder technische materie, waarvoor in elke gemeente een ruimtelijk structuurplan maken moet worden opgemaakt, samen met de bijbehorende ruimtelijke uitvoeringsplannen. "Daarvoor heb je een deskundige stedenbouwkundige nodig", zegt Suykens. "Maar die vind je amper in Vlaanderen. Sommige gemeenten moeten tot vijf keer dezelfde vacature uitschrijven om er een te vinden. Probeer het maar eens rond te krijgen, als je niet eens iemand kan rekruteren."

Personeelsbehoefte-analyse

Ook Paul Tant, oud-burgemeester van Kruishoutem, klaagt over de overdreven bemoeienissen uit Brussel. "Neem nu de nieuwe rechtspositieregeling van het gemeentepersoneel. Dat is een tekst van meer dan honderd bladzijden, die ons verplicht om een personeelsbehoefte-analyse te maken, inclusief een personeelsstatutenplan." Ambtenarentaal, waar geen enkele normale mens nog wijs uit raakt. "We hebben uiteindelijk een beroep moeten doen op een extern bureau, wat een flinke hap uit ons budget nam", zegt Tant.

Kortom, de regeldrift is stilaan zo groot dat kleinere gemeenten gewoon niet meer alle verplichtingen kunnen nakomen. "Wij voldoen aan de meest urgente verplichtingen, maar we lopen continu achter de feiten aan", zegt Tant. Ook Suykens wijst erop dat veel gemeenten nieuwe regels gewoon naast zich neerleggen, omdat het anders toch in het honderd loopt.

Elders proberen ze het op een andere manier aan te pakken. In het Pajottenland bijvoorbeeld hebben Gooik, Galmaarden, Bever, Roosdaal, Lennik, Herne en Pepingen de handen in elkaar geslagen. "We onderzoeken of we op een aantal domeinen kunnen samenwerken", zegt de Gooikse burgemeester Michel Doomst. "We denken aan een 'Huis van het Pajottenland', waar bijvoorbeeld één planoloog voor elke gemeente een structuurplan kan maken."

Heel wat burgemeesters vinden dat de Vlaamse regering wat meer vertrouwen zou moeten hebben in de gemeenten. "Ze willen de uitvoering van hun decreten tot in de details in handen houden", zucht Doomst. "Men moet die keizer-kostermentaliteit durven loslaten."

Vlaamse staatshervorming

Dat vindt ook Freddy Willockx, burgemeester van Sint-Niklaas. "En ik spreek namens de dertien centrumsteden, want de ergernis over de betutteling leeft overal."

Volgende week, zegt Willockx, pakken die dertien steden uit met een gezamenlijk eisenpakket voor een 'interne Vlaamse staatshervorming', die de gemeenten meer armslag geeft en daarvoor ook de nodige budgetten voorziet.

"Door de honderden regeltjes duurt het bijvoorbeeld erg lang om een subsidiedossier voor kinderopvang goedgekeurd te krijgen. Laat de gemeenten dat geld toch gewoon onderling verdelen", zegt Willockx. "De Vlaamse regering vraagt al jaren exact hetzelfde van de federale, maar intussen zorgt ze er zelf voor dat de gemeenten verstikken."