De onderaannemers van de macht
De val van Dexia zal de vennoten van Arco, de financiële holding van de christelijke arbeidersbeweging (ACW), niets kosten. In hoeverre dat te danken is aan de bevoorrechte contacten met CD&V zal waarschijnlijk nooit helemaal duidelijk worden.
Maar dat de twee wel zeer innig verstrengeld zijn, kan niemand ontkennen.
Toen Greta D'hondt, die gepokt en gemazeld is in de christelijke arbeidersbeweging, in 2007 stopte als CD&V-Kamerlid, nam ze een aantal beheersmandaten op binnen de Arcogroep. "Ik had in mijn ACV-tijd al wat beheersmandaten vervuld, onder meer bij Het Volk. Ik heb toen ondervonden dat de arbeidersbeweging niet gemaakt is om bedrijven te leiden. Men heeft daar de feeling niet voor. En als men die toch heeft, loert het gevaar van het verraad van principes snel om de hoek", klonk het op dat moment. "Maar Arco is een gelukkige uitzondering." Op die laatste opmerking na, lijken de woorden van D'hondt profetisch.
Het Dexiadebacle deed de reputatie van de christelijke arbeidersbeweging - via Arco een van de grootste aandeelhouders van de bank - geen deugd. Maar nu blijkt dat de waarborgregeling voor de aandelen van de individuele Arcovennoten de belastingbetaler tot 1,5 miljard euro zal kosten, is de verontwaardiging compleet. De vraag is of het ACW die waarborgregeling, die in 2008 werd uitgetekend, louter te danken heeft aan de relatie met CD&V.
Een vergezocht scenario? Misschien. Toppers uit die beweging als Arcovoorzitster Francine Swiggers, ACW-topman Patrick Develtere, vakbondsbaas Marc Justaert en CM-topman Marc Justaert, vergaderen elke maand met de vier federale en drie Vlaamse CD&V-ministers die een ACW-etiket hebben. De grote namen uit het ACW hebben in het verleden vaak zwaar op het beleid gewogen. Over de devaluatie van de Belgische frank werd op overleg in Poupehan beslist. Het lot van de jonge Guy Verhofstadt als begrotingsminister was bezegeld toen vakbondsbaas Jef Houthuys uitriep dat da joenk moest vertrekken.
De geschiedenis tussen CD&V en de christelijke arbeidersbeweging is er een van aantrekken en afstoten. Toen de CVP na de oorlog werd opgericht, wilde ze geen standenpartij meer zijn. In 1994 schreef toenmalig CVP-voorzitter Johan Van Hecke in zijn boek De slogans voorbij dat de zuilen te veel invloed hadden op de partijen. Een jaar later koos het ACW voor 'een verbreding van de politieke strategie'.
Alleen bleef het vooral bij woorden en volgden de daden niet. Zelfs al bekoelde de liefde tussen de twee, het verstandshuwelijk bleef overeind. De beweging leverde de partij een achterban en in ruil wogen ze op de lijst- en besluitvorming. De bollebozen van de beweging vonden spontaan en massaal hun weg naar de talrijke kabinetten.
In 1999, toen CD&V voor het eerst in decennia in de oppositie werd gedwongen, kwam de relatie onder druk te staan. En zelfs al waren de ACW'ers zeer koele minnaars van het kartel met N-VA, toch steunden ze de samenwerking. De vraag was niet zozeer welk voordeel de N-VA bood, wel wat het ACW verloor als de Vlaams-nationalisten ergens anders aansloten. Het was een weloverwogen opportunistische keuze. Wat goed is voor de partij, is goed voor de beweging. Enig pragmatisme is nooit ver weg als het over macht gaat.
Discussie over het bondgenootschap verstomde snel toen CD&V opnieuw in het centrum van de macht stond. Als je wint, heb je vrienden. De keerzijde van die medaille werd duidelijk toen het electoraal bergaf ging met de christendemocraten. Na de nederlaag van 2010 haalde Hugo Van den Berghe, standenloos en niet herkozen als senator, zwaar uit. "Hoelang moeten wij ons nog laten dicteren door een beweging die beweert de vertegenwoordiger te zijn van 1,7 miljoen leden, terwijl de hele CD&V nog amper 700.000 stemmen haalt?"
Want terwijl het ACW er steeds minder in slaagt kiezers aan te brengen en het stemmenreservoir van de zuil opdroogt, blijft hun invloed en macht groot. Met premier Leterme, vicepremier Steven Vanackere, minister Inge Vervotte en staatssecretaris Etienne Schouppe is de beweging alomtegenwoordig in de federale regering. In de Vlaamse regering zijn Jo Vandeurzen, Hilde Crevits en Joke Schauvliege de 'erkende mandatarissen' van het ACW.
Enig probleem is dat Leterme, Vanackere Vervotte en Schouppe de actieve politiek verlaten. Blijft over: Pieter De Crem, de enige CD&V'er in de regering die geen ACW-stempel heeft. Het idee dat De Crem zou kunnen promoveren tot vicepremier wordt absoluut niet gesmaakt. Het is dus niet verwonderlijk dat Servais Verherstraeten, de fractieleider in de Kamer die wel het juiste etiket heeft, in snel tempo als kandidaat-minister en zelfs als kandidaat-vicepremier naar voren wordt geschoven. Je kunt maar beter goede vrienden op sleutelposten hebben.