Converseren kun je leren

Wie The School of Life betreedt in het Antwerpse Munthof, merkt al snel dat dit geen gewone school is: nergens lessenaars, groene krijtborden, en - godzijdank - geen schril rinkelende schoolbel te bekennen. Wel aanwezig: een hippe koffiebar en een filosofisch verantwoorde souvenirshop die de gewichtigheid van zo'n School van het Leven relativeren. "De naam The School of Life moet je met een knipoog nemen", zegt Yvonne Cox, oprichtster van de Belgische tak van The School of Life, uit. "Die lichte ironie stemt je milder. Wij reiken geen diploma's uit, maar iedereen is welkom. Je hoeft niet hoogopgeleid te zijn om over zaken als werk, liefde en familie te kunnen meepraten."

In 2008 werd de eerste The School of Life opgericht in Londen door onder anderen schrijver en filosoof Alain De Botton. Het idee was simpel en sloeg in als een bom: lessen en workshops over vragen waarmee iedereen in zijn dagelijkse leven af en toe worstelt. De lessen hebben bedrieglijk simpele namen als 'How to relate to your family', 'How to be alone' of 'How to stay calm'. Vanaf deze week kun je die lessen ook in Antwerpen volgen; het opzet is hetzelfde, de invulling wat meer op Vlaamse leest geschoeid.

Aangezien alles tegenwoordig communicatie heet te zijn en ondergetekende betaald wordt om gesprekken te voeren, is de keuze voor de les 'How to have better conversations' snel gemaakt. We zijn met negen in ons bescheiden klasje - voornamelijk early adopters die al van The School of Life in Londen en Alain De Botton gehoord hadden, en nieuwsgierig zijn naar het beruchte concept van praktische levensfilosofie. De beroepen en bezigheden van de deelnemers variëren van studenten filosofie en filologie tot een bedrijfsleider, havenarbeider, schooldirectrice, IT'er en grafisch ontwerper.

Aha-erlebnis

Docente van dienst is Tinneke Beeckman, doctor in de moraalwetenschappen, auteur van Door Spinoza's lens, blogger en columniste. Ze valt meteen met de deur in huis: "Een gesprek laat je toe dingen te ontdekken die je nooit alleen zou ontdekken." Beeckman verwijst naar de Griekse filosoof Socrates, bekend om zijn gebruik van de dialoog om tot ware kennis te komen. Hoewel Beeckmans les geworteld is in de filosofie, moeten we vanavond geen louter filosofische uiteenzetting verwachten.

Na een korte geschiedenis van de conversatie - over het ontstaan van de intellectuele salons en de dialoog in het werk van Jane Austen tot onze hypersnelle mediacultuur van vandaag - zijn we aanbeland bij het echte werk: de kunst van het converseren. Het is duidelijk dat het verlangen naar die moeiteloze beheersing van het gesproken woord ons op deze druilerige vrijdagavond in dit klaslokaal heeft bijeengebracht. Zo vertelt een man op leeftijd: "Mijn ex-vrouw zei altijd dat ik niet kan converseren, dus tja ... Dit is mijn kans om er iets aan te doen. Beter laat dan nooit, hè."

In het klaslokaal bevindt zich ook een jong koppeltje dat met gelijkaardige frustraties worstelt. Lies en Stefaan zijn al meer dan drie jaar samen, maar op het vlak van communicatie durft het al eens spaak lopen. "Ik vind Stefaan te gesloten. Voor mij is het heel moeilijk om in een relatie te zitten waar je niet alles kunt bespreken. In relatietherapie geloven we niet echt, maar deze sessie van The School of Life leek ons ideaal", legt Lies uit.

Daarop presenteert Beeckman ons enkele technieken die bevorderlijk zijn voor de diepgang van een gesprek, en de kans op een gezamenlijke aha-erlebnis aanzienlijk verhogen. Wat dacht u van 'bouwen, niet blokkeren', 'daag vooroordelen en veronderstellingen uit' en 'verwelkom stilte'? Dat mag allemaal wat abstract en theoretisch klinken, The School of Life zou The School of Life niet zijn als het alleen bij theorie zou blijven.

Ferrari en slavernij

Naast filmfragmenten waarin we te zien krijgen hoe conversaties bij John Cleese en Woody Allen krom lopen omdat de protagonisten bovenstaande technieken met een zekere hardnekkigheid omdraaien, werpt Beeckman ook enkele vragen op. Vragen als 'Welke gesprekken vind jij moeilijk om te voeren, zowel met jezelf als met anderen?', en 'Welke vooroordelen over jezelf heb jij vroeger al ervaren? En hoe correct waren die?', leveren interessante klasgesprekken op. Een jonge vrouw vertelt hoe onbekenden vaak geïntimideerd zijn door haar neutrale, maar schijnbaar strenge gelaatsuitdrukking. Vervolgens vertrouwt ze ons toe hoe zij zichzelf ook laat verleiden tot vooroordelen: "Met iemand die in een Ferrari rondrijdt, zal ik geen diepzinnig gesprek aanknopen."

De openhartige en herkenbare verhalen van de klasgenoten doen je beseffen dat we uiteindelijk toch allemaal met dezelfde vragen en angsten rondlopen. Iedereen vindt het moeilijk om als openingszin niet in het cliché van 'Wat doe jij?' te vervallen en vervolgens aan het genoemde beroep geen waardeoordeel te verbinden. Iedereen is bang om zijn gesprekspartner te vervelen. Met een onbekende van gedachten wisselen, levert dan vaak een verrassend nieuw perspectief op. Misschien is dat wel de essentie van deze les: openstaan voor een conversatie met een onbekende.

Met een citaat van de Engelse filosoof Theodore Zeldin beëindigen we de les: 'Een gesprek waar je voldoening uit haalt, is een gesprek waarin je dingen zegt die je nog nooit eerder hebt gezegd.' Beeckman stuurt ons niet zomaar naar huis met die wijze woorden. Nee, ze nodigt ons ook uit om de uitdaging aan te gaan: zeg elke dag iets dat je nog nooit eerder zei. "Het is moeilijk, maar je moet een beetje creatief zijn. Zo zei ik vandaag iets over de Europese Unie en slavernij, maar zo'n uitspraak kun je natuurlijk niet in elk gesprek doen."

Converseren, converseren: wie z'n best doet, zal het leren.

Voor het volledige aanbod en data www.theschooloflife.com/antwerp.