Het politiek incorrecte verleden van 'Suske en Wiske'
Blote borsten en een zwarte man met dikke lippen, in één enkele tekening nog wel! Suske en Wiske stond plotseling weer helemaal in de belangstelling. Zijn we te politiek correct geworden? Of hebben de criticasters een punt en is het tijd om de clichés definitief af te voeren?
Ik moest denken aan een interview met Marc Sleen en Jef Nys, die ook aangevallen werden omdat ze zwarten te grote lippen gaven. Afrika-kenner Sleen vond het onzin. Nys ook, "want ze hebben verdorie toch grote lippen?" Maar beiden werden voorzichtiger, en Nys probeerde zwarte personages zelfs te mijden. Dat gezegd zijnde: in het verleden werd vaak te weinig aandacht besteed aan de gevoeligheden van minderheidsgroepen. Dat is veranderd. Mooi zo. Want wat blanken als onbetekenend ervaren, hakt er bij hen vaak erg in.
Toen de Brusselaar Bienvenu Mbutu Mondondo enkele jaren geleden een klacht indiende tegen het album Kuifje in Afrika (1931), omdat hij vond dat zwarten erin gekleineerd werden, had hij een punt. Hergé had overigens zelf ooit spijt betuigd voor zijn stereotiepe benadering.
Maar wat met context? Suske en Wiskeis zeventig jaar oud en loopt vol stereotiepe personages. Niemand heeft zo'n ronde kop als Lambik, niemand zo'n bezemsteelfiguur als Sidonia. Moeten we ook oproepen om betere, realistische vrouwen en kaalkoppen in strips te krijgen? En moeten alle kannibalen met dikke lippen nu verwijderd worden uit alle herdrukken van Suske en Wiske?
Reeksen als Suske en Wiskespelen met stereotypen. Het zijn geen volwassenenstrips of 'realistische' graphic novels. Misschien weegt de politieke correctheid deze keer wat te zwaar door?
Negers en nikkers
Idem wat de blote borsten betreft: die zaten al veel eerder in Suske en Wiske. In De blote Belg liep ook Lambik een half album naakt rond, en in De mompelende mummie zaten oerwoudbewoners met peniskokers. Geen haan die ernaar kraaide.
Het hangt er natuurlijk ook altijd enigszins van af aan wie je het vraagt. Ten tijde van haar graphic novel De maagd en de negerzei Judith Vanistendael dat haar zwarte ex-man kon lachen om Kuifje in Afrika. Hij begreep de context, het tijdskader, misschien wel de beperkte research en de opgedrongen moraal van die grote blanke Belgische stripauteur. Vanistendaels boektitel veroorzaakte overigens ook controverse: het woord 'neger' was een probleem.
En eerlijk: als we dan toch achter de Standaard Uitgeverij aan gaan, waarom dan geen gifpijlen richten op het album De vliegende aap uit 1946, waarin vandaag nog steeds het woord 'nikker' wordt gebruikt? Dáár bestaat anno 2017 pas echt geen excuus meer voor.