'Nepnieuws in Kazakhgate-zaak'
De zelfverklaarde nieuwssite Open Source Investigations doet aan nepnieuws om zo de rol van miljardair Patokh Chodiev in Kazakhgate te minimaliseren. Dat hebben nieuwswebsites Apache en Médor vastgesteld. Het is het eerste Belgische geval van nepnieuws op deze schaal.
Kazakhgate, de onderzoekscommissie naar de totstandkoming van de Belgische afkoopwet, houdt de politiek al een tijdje in de ban. Dankzij die versneld tot stand gekomen wetgeving kon de Belgisch-Oezbeekse miljardair Patokh Chodiev uit de gevangenis blijven. Via een minnelijke schikking kocht hij de verdachtmaking van witwaspraktijken gewoon af.
De affaire trok ook de aandacht van Open Source Investigations (OSI), een drietalige nieuwssite gemaakt door "onderzoeksjournalisten, onderzoekers, factcheckers, activisten en data-experts die samenwerken om diepgaand onderzoek te verrichten naar politieke verhalen". OSI stelt zich dus voor als een soortgelijk platform als het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten, dat vorig jaar uitpakte met de Panama Papers. Alleen dient OSI geen nobele doelen, wel die van Chodiev, stellen nieuwswebsites Apacheen Médor.
In tegenstelling tot andere journalistieke samenwerkingsverbanden, is over OSI niets geweten. Er zijn geen namen van journalisten of data-experts aan verbonden. Zelfs de domeinnaam is niet terug te leiden naar de oprichters. Ondanks het wegblijven van concrete namen en bronnen lijkt de site met ruim 113.000 'fans' op Facebook geloofwaardig.
In hun artikels over Kazakhgate hebben de anonieme auteurs van OSI het geregeld over de link tussen onder meer de Antwerpse diamantlobby en het tot stand komen van de Belgische afkoopwet. OSI gebruikt die informatie om te beweren dat Chodiev dus niets met de versnelde goedkeuring van de wetgeving te maken heeft. Meer zelfs, het schrijft dat de Belgische pers de rol van Chodiev overschat. Iets wat het evenwel nergens hard kan maken.
Tussendoor schrijft OSI ook stukken over de spanningen tussen Noord-Korea en de VS, de gebeurtenissen in Syrië en het dilemma in Turkije. Toch ligt de focus, zo'n twee op de drie artikels, sinds begin dit jaar op de Belgische afkoopwet en het minimaliseren van de verantwoordelijkheid van Chodiev. Een tactiek die het platform al eerder toepaste.
'Gefaalde journalist'
Eind 2015 start de website met opvallend veel berichten over Maleisië. Deze zijn vooral gericht tegen de tegenstanders van de Maleisische eerste minister Najib Razak. Die laatste kwam in opspraak in een fraudezaak, in de zomer van 2015 uitgebracht door de Britse journaliste Clare Rewcastle-Brown. De weblog waarvoor ze schreef werd in Maleisië ontoegankelijk gemaakt.
Ook Rewcastle-Brown wordt hard aangepakt in de artikels van OSI. "Ze faalde om het te maken als journalist bij de BBC en ITV, en publiceerde tal van verhalen die niet klopten." Allemaal geschreven in het kader van nepnieuws en 'black pr' - bewuste acties om de tegenstander schade te berokkenen. Met het bewust verspreiden van nepnieuws probeert OSI nu dus ook in ons land de publieke opinie te sturen.
De mensen achter OSI met die vraag confronteren, kan enkel via een summier invulformulier op de website. "Wij zijn altijd geïnteresseerd in nieuwe informatie", klinkt het op de contactpagina. Ondanks aandringen van Apacheen Médor kwam er geen reactie op hun stelling dat de website aan nepnieuws doet. Ook onze vraag bleef gisteren onbeantwoord.