'Verbied killer robots voor het te laat is'

Woensdag vindt er in het federale parlement een hoorzitting plaats over zogenaamde killer robots. Dat zijn wapensystemen die doelen kunnen selecteren en aanvallen zonder betekenisvolle menselijke controle. Simpelweg, wapensystemen die zelf beslissen over leven en dood. Een grote groep Belgische wetenschappers, thuis in de robotica en artificiële intelligentie, geeft aan erg bevreesd te zijn hiervoor.

In een online open brief waarschuwen ze voor "de ernstige bedreiging die killer robots vormen voor het internationaal recht, de mensenrechten en de menselijke waardigheid." De wetenschappers zien maar één oplossing. "De federale regering en het parlement zouden een nationaal verbod moeten instellen en zich aansluiten bij een groeiende internationale beweging die hetzelfde wil."

Goedkope oorlogsvoering

Professor Tony Belpaeme (Universiteit Gent, Plymouth University) meent dat de tijd dringt. "De killer robots moeten verboden worden voor het te laat is. Er zijn namelijk nu al heel wat technologische mogelijkheden waarmee ze snel en goedkoop vervaardigd kunnen." De gevolgen daarvan zijn niet te overzien. Of, zoals de brief het stelt, de doos van Pandora mag niet open. Professor Bram Vanderborght (Vrije Universiteit). "De killer robots kunnen een nieuwe wapenwedloop in gang steken. Het maakt oorlog voeren namelijk heel goedkoop. Om een idee te geven: met het geld dat één soldaat kost, van opleiding tot pensioen, kun je makkelijk veertig drones inschakelen." De politieke kost is ook erg beperkt. "Regeringen die dit soort van slimme, autonome wapens voor oorlogen in andere landen inzetten, moeten zich aan hun eigen bevolking niet meer verantwoorden voor body bags."

De wetenschappers geloven dat België er alle baat bij heeft om als eerste met zo'n verbod te komen. "We hebben in het verleden al een gelijkaardige voortrekkersrol opgenomen. In 1996 waren we het eerste land dat een nationaal verbod instelde op landmijnen en in 2006 op clustermunitie", zegt Belpaeme. "Zoiets moet nu ook kunnen. We zijn een klein land en we hebben eerder al gelijkaardige initiatieven genomen. We zouden in principe snel met wetten kunnen komen. Andere landen of Europa kunnen daar dan een voorbeeld aan nemen."

Vraag is: hoe nijpend is het killer robotprobleem in ons land? Professor Belpaeme heeft geen weet van Belgische militaire industrie die zich met volledig autonome machinegeweren bezighoudt op dit moment. Ook Brussels collega-professor Bram Vanderborght meent dat het bij ons nog niet zo'n vaart loopt. "Wellicht niet", vult ook Wouter De Vriendt van Groen. "Maar deze industrie is nu ook niet het meest transparant. Het is beter om tijdig paal en perk te stellen."

Enkel op basis van algoritmes

De Vriendt diende eerder dit jaar een resolutie over volledig autonome robots in. "De bedoeling is om hiermee de robots, die enkel op basis van algoritmes beslissen over leven en dood, zonder menselijke interventie, te verbieden, samen met het onderzoek hiernaar." De groene politicus ziet sindsdien het debat groter worden. Maar over het politieke draagvlak voor zijn resolutie is hij voorzichtig. "Ik hoop dat iedereen zijn gezond verstand laat spreken en voor een verbod is."

Toch willen niet alle meerderheidspartijen zich daar al over uit laten. Bij N-VA en Open Vld laten respectievelijk Rita Bellens en Tim Vandeput weten eerst de experts tijdens de hoorzitting te willen horen. "Pas daarna vormen we ons standpunt." Hendrik Bogaert van CD&V laat wel weten voor een verbod te zijn. "Ethisch gezien denk ik niet dat er veel bezwaren zijn. De moeilijkheid zit 'm vooral in het juridische. Welke definities gebruik je? Waar stopt en start de menselijke interventie?"

Lees de in het Engels opgestelde open brief integraal op demorgen.be