Rebellen doden VN-soldaat in Congo
Rwanda dreigt opnieuw militair in te grijpen bij de strijd in het oosten van buurland Congo. Bij de grens wordt al dagen gevochten tussen de M23-rebellen, die de steun van Rwanda hebben, en het Congolese regeringsleger, geholpen door VN-vredesmacht Monusco.
Donderdag kwamen in de Rwandese plaats Gisenyi, pal aan de grens met Congo, een vrouw en een kind om het leven toen bij de markt een granaat insloeg. De Rwandese autoriteiten zeiden dat het projectiel afkomstig was van het Congolese regeringsleger. Kort daarna zouden Rwandese troepen op Congolees grondgebied zijn gesignaleerd.
Rwanda is de afgelopen jaren vaker openlijk de grens overgegaan. Daarnaast steunt het land volgens talrijke deskundigen al jaren in het geheim opstandige groepen zoals M23. Rwanda zelf spreekt dit steeds met klem tegen, maar zegt wel zich te beschermen tegen Hutu-rebellen die vanuit Congo kunnen binnenvallen.
Grondstoffen
De gevechten concentreren zich rond het plaatsje Kibati, zo'n 15 kilometer ten noorden van Goma, de belangrijkste stad in het oosten van Congo. Voor het eerst sinds de langdurige strijd in het grondstoffenrijke gebied zijn ook militairen actief van een nieuwe, uitzonderlijke VN-interventiebrigade.
Die brigade, die uiteindelijk drieduizend troepen zal tellen, is enkele maanden geleden in het leven geroepen om een einde te maken aan de activiteiten van diverse milities en rebellengroepen in Oost-Congo. Bijzonder is dat de brigade zelf het vuur mag openen en actie mag ondernemen om rebellen uit te schakelen.
De nieuwe interventiemacht geldt als aanvulling op de al jaren bestaande VN-vredesmacht voor Congo. Die 'Monusco-macht' is niet in staat gebleken burgers te beschermen en een einde te maken aan het geweld. Militairen van de nieuwe brigade komen uit Tanzania, Malawi en Zuid-Afrika.
Met name het laatste land, dat over de modernste wapens beschikt, zal het verschil moeten maken. Maar nog niet al het materieel is naar Congo vervoerd. De eerste gevechten tussen M23 en leden van de brigade hebben een Tanzaniaanse militair het leven gekost. Ook zouden enkele Zuid-Afrikaanse en Tanzaniaanse soldaten gewond zijn geraakt.
Etnische Tutsi's
M23 is de belangrijkste rebellenbeweging in Oost-Congo. De groep wordt overheerst door Congolese etnische Tutsi's en heeft banden met het Tutsibewind van president Paul Kagame in Rwanda. M23 en Rwanda willen zeggenschap in de politieke toekomst van het oosten van Congo. De recente gevechten rond Goma zijn mede bedoeld om hun positie aan de onderhandelingstafel te versterken.
In november 2012 nam M23 Goma voor korte tijd in handen. De groep trok zich vrijwillig terug, maar houdt vanuit het noorden vrijwel voortdurend de druk op de belangrijkste stad in Oost-Congo. In het buurland Oeganda lopen al maanden vruchteloze onderhandelingen.
Sinds de oprichting van de speciale VN-interventiebrigade lijkt de president van Congo, Joseph Kabila, niet meer bereid serieus met M23 (en indirect met Rwanda) te spreken. Wel heeft Kabila zijn regeringsleger aangezet tot nieuwe offensieven. Dat geldt echter als slecht opgeleid, slecht uitgerust en vaak ongedisciplineerd.
Door dit alles is de humanitaire crisis in het oosten van Congo, waar de afgelopen vijftien jaar naar schatting drie miljoen mensen door oorlogsgerelateerde ellende zijn gestorven, opgelaaid. Weer zijn duizenden dorpelingen verdreven. Moorden, plunderingen en verkrachtingen zijn aan de orde van de dag.