'Mijn grootvader zei: gij, gij moet advocaat worden'

Als joch van negen worstelde hij zich door de grote procesverslagen in de krant. Assisenprocessen handelden in die jaren vooral over wie fout was geweest in de oorlog. Er was iets dat het kind trof: "Die mensen waren door iedereen uitgespuwd en toch bleef één iemand, de advocaat, hen bijstaan. Dat heeft mij altijd gepakt."

Piet Van Eeckhaut groeide op in de Mijlbeek in Aalst, decor van Daens. Hij was de oudste van vier zonen in een katholiek arbeidersgezin en "mocht" Grieks-Latijnse volgen aan het atheneum in Aalst. "Ik ben een kind van de democratisering van het onderwijs", zei hij daarover. "Ik kon het altijd al goed uitleggen en mijn grootvader zei: gij, gij moet advocaat worden."

Het grotere werk

Anders dan vandaag waren strafpleiters voor hun dertigste niet verondersteld zich te wagen aan het grotere werk, het assisenhof. Toen hij in 1972 aan zijn eerste van uiteindelijk 102 assisenzaken begon, deed de jonge Van Eeckhaut dat aan de zijde van advocaat Antoine Dhooge. Samen namen ze het op voor een man die in een opwelling van passie zijn echtgenote had gedood. Ze wisten zeven jaar cel uit de brand te slepen, terwijl het openbaar minister twintig jaar had geëist.

In Het Laatste Nieuws schreef verslaggever Gaby Fonck:"Meer dan twee volle uren debuteert de jonge raadsman. En wat hij daarbij ten gehore brengt, getuigt van een zeldzaam, stérk talent."

Van Eeckhaut bleef zijn oudere confrater altijd roemen als rolmodel. Dhooge had als soldaat nog de opmars van de Duitsers helpen vertragen, maar in 1945 werd hij de advocaat van Leo Vindevogel, de Vlaams-nationalistische oorlogsburgemeester van Ronse. "Ik bewonderde Dhooge", zei de advocaat in 2010 in een gesprek met Margot Vanderstraeten: "Om het feit dat hij ervoor koos een man te verdedigen die door God en iedereen was verlaten."

De collaborateur zou tot de dood worden veroordeeld, en ook gefusilleerd: "Dhooge heeft de vreselijke, intense tocht naar de paal op het plein ettelijke malen voor me uit de doeken gedaan. Op café. In het gerechtsgebouw als we moesten wachten."

Zo'n soort advocaat wou hij worden. Niet de man van de procedures, niet de man van de trucjes. De man van het woord, alleen de kracht van het woord. Die tot net iets verder dan het uiterste zou gaan. Hij werd een vaste verschijning op de grote processen van de jaren zeventig. Als advocaat, van onderzoeksrechter Guy Jespers. Van Roland Feneuille, de kompaan van Freddy Horion. Een proces was spraakmakend als Van Eeckhaut of Jef Vermassen van de partij waren, en het liefst allebei. Piet Van Eeckhaut: de socialist, man van het volk, verknocht aan Gent. Vermassen: ook van het volk, maar katholiek en verknocht aan Lede.

'Onsterfelijk'

Twintig jaar geleden sleepte strafpleitster Nathalie Aernoudts zich als pas afgestudeerde juriste met knikkende knieën naar het kantoor op de Gentse Recolettenlei. Ze ging buiten met een dansje: ze kreeg de stageplek en zou vijf jaar blijven stelen met haar ogen.

"Ik zag Piet laatst in het nieuwe gerechtsgebouw. Het ging over een man die zijn vrouw een pak slaag had gegeven. Die vrouw zat daar in de zaal, smekend om haar man vrij te laten. Het was een kleine correctionele zaak, maar dat deed niks af aan zijn passie. Een wondermooi lang Shakespeariaans pleidooi, met Griekse citaten. Hij heeft naast rechten ook filosofie gestudeerd en ik denk dat het dat was dat hem zo oprecht maakte. Voor zijn pleidooien bleef je zitten, verplaatste je je afspraken. Voor mij is hij onsterfelijk."

Assisenpleiters zien hun vak als een contactsport. Nu eens staan ze zij aan zij, dan weer tegen elkaar. "Ik stond meestal tegenover hem", zegt Walter Van Steenbrugge. "We pakten elkaar keihard aan. Dan wreef hij eens door die baard, rolde hij met zijn ogen en ging hij er weer voor, als een bokser na een verloren ronde. Een krachtige beer, heel fysiek. Onvermoeibaar. Maar eenmaal de zitting voorbij was: een mens, een heel respectvolle, mooie mens. En de allergrootste redenaar van de Vlaamse advocatuur."

Piet Van Eeckhaut, dat was ook: het plein voor het oude Gentse justitiepaleis oversteken en in een volks café een Palm bestellen. Zijn enige doping.

Aalput

Toen het weekblad Humo hem vorig jaar vroeg naar het proces dat hem het meest had geraakt, ging de oude pleiter resoluut voor de beerputmoord. Hij verdedigde in april 1996 op het assisenhof in Brugge familie van boer Roger Kerckaert uit Oostkamp. Die was door vrouw Rosie Verstraete verdoofd met chloroform. Zijn lichaam was zoek gemaakt in een aalput onder de koeienstal.

Rosie Verstraete werd verdedigd door Jef Vermassen, die alles uit de kan zou halen voor een vrijspraak.

Van Eeckhaut: "Er moet een foto bestaan waar ik tijdens het pleidooi van Jef een boekje op mijn gezicht heb gelegd en mij languit rek aan de baar van de beklaagdenbank achter mij. Daarna ben ik mijn krant beginnen lezen. Het duurde ook zó lang! Eindeloos! Ach, Piet Van Eeckhaut die zegt dat men te lang pleit, wat een vreselijke ironie."

Rosie Verstraete zou schuldig worden bevonden. Vermassen zou jarenlang geen assisenzaken meer doen. De vete werd pas enkele jaren geleden bijgelegd nadat Vermassen een assisenzaak pleitte samen met Nina Van Eeckhaut (34). Er is ook nog Els Van Eeckhaut (45), strafpleitster en politica voor sp.a, en Liesbeth (33), politica.

Piet Van Eeckhaut werd in 1970 socialistisch gemeenteraadslid in Gent en later ook schepen van Onderwijs en Cultuur. Hij lag mee aan de basis van het Filmfestival in Gent. Hij zetelde ook in de Oost-Vlaamse provincieraad en was voorzitter van 1994 tot 2006.

"Ik kon naar Brussel en ik weet, ik zou een goed minister geweest zijn, maar ik hield meer van mijn stad. Ik kom nog uit de tijd waarin men de voetpaden versmalde om plaats te maken voor de auto's."

Piet Van Eeckhaut gaf zelf al aan hoe hij zijn uitvaart geregeld wou zien: "De dag dat ik deze toga niet meer zal dragen, de dag dat ik sterf en begraven zal worden, neem ik hem mee in mijn graf. Dit symbool van waardigheid en ernst moet naast me liggen."

Piet Van Eeckhaut

Geboren in Aalst, 10 oktober 1939

Doctor in de rechten (1962) en de wijsbegeerte (1964) aan de Rijksuniversiteit Gent

Advocaat sinds 1 september '64

Schepen van Onderwijs en Cultuur in Gent, eind jaren '70