Professor die Nederlandse canon samenstelde: “Een canon is er niet alleen voor nationalistische glorie”
Een Vlaamse canon “kan best iets moois worden”. Dat zegt de Nederlandse professor Frits van Oostrom, die in zijn land zo’n lijst van de belangrijkste namen en feiten uit de vaderlandse geschiedenis heeft samengesteld voor het basisonderwijs. De historicus stelt ook dat zo’n canon ook de minder fraaie kanten van de geschiedenis moet belichten. “Een beetje zinnig gezelschap zal toch ook wel iets doen met de geschiedenis van de Congo.”
Het idee van N-VA-voorzitter Bart De Wever om een zogenoemde canon op te stellen voor het onderwijs én voor de integratie van nieuwkomers doet heel wat stof opwaaien. Ook in Nederland steigerden vele mensen toen de regering-Balkenende destijds een commissie de opdracht gaf om zo’n canon op te stellen voor het onderwijs, zegt Frits van Oostrom.
Net als in Vlaanderen nu, heeft Van Oostrom van zijn collega’s-historici toen felle tegenwind gekregen, vertelt de professor in het Radio 1-programma “De wereld vandaag”. Hij heeft ook begrip, omdat het potentieel gevaarlijk is om een selectie te maken van onderwerpen uit de geschiedenis. Maar Van Oostrom blikt tevreden terug op het resultaat van zijn arbeid, omdat de canon inmiddels “tot grote tevredenheid” in het Nederlandse basisonderwijs wordt gebruikt.
Met zijn commissie heeft Van Oostrom ervoor gekozen om geen lijstjes te maken van onderwerpen maar “vensters”. Zo wordt bijvoorbeeld Anne Frank als venster gebruikt als vertrekpunt om de hele Holocaust te belichten en Rembrandt voor de schilderkunst van de 17e eeuw.
Een canon is er niet alleen voor Hollands of Vlaanderens glorie. Het is maar net hoe je die canon definieert.
Congo
Natuurlijk is er in de commissie ook discussie geweest over bepaalde onderwerpen, herinnert Van Oostrom zich. Zo heeft de commissie geaarzeld om de genocide in Srebrenica en de noodlottige rol van het Nederlandse leger daarin op te nemen in de canon. Uiteindelijk is het onderwerp opgenomen, “en ik sta daar nog altijd achter”, zegt Van Oostrom nu.
Hetzelfde zou kunnen gebeuren bij het samenstellen van de Vlaamse canon, zegt de professor, want “een canon is er niet alleen voor Hollands of Vlaanderens glorie. Het is maar net hoe je die canon definieert. Een beetje zinnig gezelschap zal toch ook wel iets doen met de geschiedenis van de Congo. Dat is toch niet alleen glorierijk.”
"Identiteit"
Bart De Wever heeft de mond vol over het begrip “identiteit”. Van Oostrom wilde zich daar met de canon zover mogelijk vandaan houden, ook omdat hij niet gelooft dat er bijvoorbeeld iets als een Nederlandse identiteit zou bestaan.
“Natuurlijk zijn er kenmerken die dominant zijn in bepaalde landen - het is altijd een leuke sport om het te hebben over de verschillen tussen Nederland en Vlaanderen - maar het is nog iets anders dan dat er een gebeitelde identiteit zou zijn die met name nieuwkomers zich eigen zouden moeten maken door een canon. Daar hebben wij helemaal niet aan mee willen doen.”
Aan de andere kant vindt Van Oostrom dat een canon wel een rol kan spelen “in wat ik noem burgerschap”. “Ik vind het evident dat als mensen leven, werken en opgroeien in een bepaald land, dat ze dan iets weten van de geschiedenis en de cultuur van het land, maar dat is nog iets anders dan een identiteit opleggen.”
Ik vind het evident dat als mensen leven, werken en opgroeien in een bepaald land, dat ze dan iets weten van de geschiedenis en de cultuur van het land.
Ten slotte vindt de professor dat je het samenstellen van een canon moet toevertrouwen aan heel verstandige mensen en dat de politiek zich niet met de inhoud ervan moet bemoeien.
“En dan heb ik genoeg vertrouwen in de wijsheid en de expertise van Vlaanderen dat het best iets moois kan worden”, besluit hij. “De canon moet je niet zien als een probleem maar als een kans. Want het is niet gemakkelijk om vandaag de dag kinderen te blijven interesseren voor geschiedenis.”
Beluister het gesprek met Frits van Oostrom in "De wereld vandaag":