Juichen na brandstichting in Bilzen: ‘Wij moeten hier geen asielcentrum’

“Let it fokking burn, man. Vies bruin kippen! Laat de hele nest maar afbranden. Smerige kippen!” Het is iets na middernacht en de vlammen slaan uit het dak van Ark van Noé, een voormalig bejaardentehuis in Grote-Spouwen waar straks een asielcentrum komt. 

Een filmende toeschouwer kan zijn pret niet op. Straks zal hij het filmpje online zetten en daarmee de verzuchting verwoorden van heel wat dorpsbewoners. Een asielcentrum? Prima, maar niet in onze achtertuin.

Maandag werd duidelijk dat de brand aangestoken was. Wie erachter zat, en wat de motieven van de daders waren, is nog niet duidelijk. Het parket voert een onderzoek.

Jan Noé, een van de zonen van Maike Wijnants, de eigenares van het gebouw, kwam in de nacht van zondag op maandag ter plaatse. “Er stond honderd man te kijken. Toen de brandweer op zoek ging naar een waterputje, riepen de mensen: ‘Laat dat toch!’ Het liefst van al zagen ze het gebouw tot op de grond afbranden.”

Twaalf uur later zit de familie Noé verzameld in de keuken van Maike. Dochter Els is afgezakt uit Antwerpen, nonkel Egide scrolt op zijn smartphone door de online haatcommentaren. Zoon Jan steekt een zoveelste sigaret op. “We hadden wel wat protest verwacht”, zegt hij. “Je weet dat als een asielcentrum opent, er tegenstand komt. Maar ons idee was: als het centrum een maand open is, als we een opendeurdag hebben georganiseerd en de buurt gerustgesteld is, dan wordt alles weer normaal.”

Vijfvoudige verkrachting

Sinds september stond Ark van Noé leeg. Alle 58 bewoners verhuisden naar een nieuwbouw verderop in het dorp. De familie Noé ging op zoek naar een nieuwe bestemming voor het bejaardentehuis. “We hebben een aantal opties overwogen”, schetst Jan. “Een tehuis voor gehandicapten, een daghotel voor de Poolse en Bulgaarse arbeiders hier in de buurt. Maar dat was niet haalbaar.” 

Tot Fedasil de familie benaderde. “Zij zijn komen kijken en daarna is het snel gegaan”, zegt Jan. Vanaf 15 december zouden 140 asielzoekers hun intrek nemen in het vroegere bejaardentehuis.

Maar dat was buiten de onderbuik van Grote-Spouwen gerekend. Sylvain Moermans en Johan Hardy, twee directe buren, flansten een spandoek in elkaar dat ze aan de omheining van het bejaardentehuis hingen. Een week later vond er een betoging plaats. “Van de veertig man waren er amper tien gezichten die ik ken”, zegt Jan. “De rest was Vlaams Belang en Voorpost, die voor de gelegenheid waren opgetrommeld.”

Er was ook nog een overbuurvrouw die Maike via Facebook een vijfvoudige verkrachting toewenste door een asielzoeker. Jan: “Die reactie heb ik gerapporteerd.” De familie dacht dat daarmee de kous af was. Tot ze zondagnacht een telefoontje kreeg van de brandweer.

“Ja, die brand, spijtig”, zegt Sylvain Moermans wanneer we bij hem aanbellen. “Maar goed voor ons: misschien komt dat asielcentrum er dan toch niet. De mensen in Grote-Spouwen willen dat niet. Ik weet dat omdat ik ben rondgegaan met een petitie. Enfin, rondgegaan: ik ben mensen handtekeningen gaan vragen, tot in Bilzen en Zutendaal. Voorpost, waar ik geen lid van ben, had afgeraden om van deur tot deur te gaan.”

Sylvain kijkt ons fier aan. “Toch driehonderd stuks verzameld.” Of hij straks ook voor zijn nieuwe vrienden van het Vlaams Belang zal stemmen? “Schei uit. De laatste keer heb ik Open Vld gestemd. Maar het is gedaan. Ik ga niet meer stemmen. De politiek luistert toch niet naar ons.”

Zakken controleren

Enkele huizen verder is een werkman een raam aan het opmeten, en dat op een feestdag. “Wij laten rolluiken voor onze ramen en onze voordeur zetten”, legt bewoner Josy Hardy uit. “Vanwege het asielcentrum, jawel. Dat loopt hier straks allemaal op straat rond”, zegt de man, doelend op de asielzoekers. “Het bejaardentehuis heeft geen tuin. Waar gaan die 140 mensen naartoe als ze eens buiten willen zijn? De eigenaar van de supermarkt op de hoek vreest er ook voor. Hoe gaat hij straks al die zakken controleren?”

Josy begrijpt het niet, zegt hij. “In Tongeren staat een volledige politiekazerne leeg. Waarom kunnen ze daar geen asielzoekers opvangen?” Zelfs voor een tijdelijke uitbating, zoals het plan nu luidt in Grote-Spouwen, is Josy niet te vinden. “Ge kent dat toch? Dat begint met zes maanden en voor ge het weet zijn we vier jaar verder.”

“Er is een grens overschreden”, zegt Jan Noé. “Ik hoop dat politici hier een duidelijk standpunt over innemen. De brand is een gevolg van de haat die zij zaaien. Bij de laatste verkiezingen won het Vlaams Belang twee zetels in Bilzen. De N-VA verloor er drie, maar wat mij betreft, hebben zij evenveel boter op het hoofd. Hun haat maakt mij bang.”

CD&V-burgemeester Johan Sauwens (Trots Op Bilzen) zegt begrip te hebben voor het onbegrip van de buurtbewoners. “Ik distantieer me van de verheerlijking van de brand. Maar ook wij waren totaal verrast. De beslissing was genomen, het contract getekend. Op zo’n moment, met zo’n uitdaging, hebben we net behoefte aan rust en verantwoordelijkheid.”

Jaren 30

Nonkel Egide, een kind van de Tweede Wereldoorlog, heeft het over jarendertigtoestanden. Ook hij wijst met een beschuldigende vinger naar het huidige politieke klimaat. “De mensen worden opgefokt door de politiek, zij zijn de feitelijke daders. De uitvoerder is iemand die niet beter weet. Als kinderen van asielzoekers naar school gaan en plots uitgewezen worden, dán komen de mensen op straat. Maar een aangekondigd asielcentrum? Dat moet plat. Het is precies de Kristallnacht.”

“Het enige wat nu nog kan,” zegt Jan, “is dat het asielcentrum straks toch opent. We mogen niet toegeven aan de haat. Anders heeft de politiek geen zin meer. Dan lossen we straks alles op met brandbommen.”