Afzettingsprocedure tegen Trump vanaf nu openbaar: hysterie en tv-show in Washington

Laten we eerlijk zijn: nog voor Donald Trump de eed aflegde als 45ste president van de VS – tegen ieders verwachting in – wilden zijn tegenstanders hem al dumpen. Trump was een idioot, een clown, een joker, een gek, ongeschikt voor het ambt.

Trump wilde zich niet conformeren aan het gedrag dat vereist was voor fatsoen. Hij deed zelfs voortdurend zijn uiterste best om niet fatsoenlijk te zijn. Maar, dames en heren, de Amerikaanse kiezer heeft gekozen voor Donald Trump als bewoner van het Witte Huis. 

De afgelopen drie jaar ging de morele paniek rond Trump geen moment liggen. Veel progressieven die vroeger hun bedenkingen hadden tegen de FBI, het ministerie van Justitie of de CIA, rekenden al snel op die organisaties om Trump en zijn familie genadeloos te vervolgen en zodoende de democratie te redden.

Bij media, zoals CNN, werden de agenten van de FBI en de CIA plots goden. Wetshandhavers op wie vroeger werd neergekeken, worden sinds Trump met open armen in de studio gezet. Trump is een uitstekend verkoopmodel voor de media.

Hysterie in de gangen van Washington toen het Rusland-onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller werd opgestart. Het onderzoek leidde niet tot de afzetting van Trump. Mueller vond géén complot tussen de Trump-campagne en de Russen om de presidentsverkiezingen te beïnvloeden. Mueller vond niet genoeg munitie om de president te vervolgen.

De Democraten waren daar bijzonder teleurgesteld over. Anderhalf jaar lang had CNN avond na avond de natie klaargemaakt voor de afzetting van de president. Maar het verhoopte politieke drama voltrok zich niet. Het Mueller-onderzoek eindigde eind maart op een sisser.

Toen kwam de omstreden telefoon van Trump met de president van Oekraïne, op 25 juli van dit jaar. Een klokkenluider zette een nieuwe crisis in gang. Donald Trump zou Vladimir Zelenski hebben aangepord om een onderzoek te openen naar corruptiepraktijken van zijn politieke rivaal Joe Biden en zijn zoon Hunter. Geen militaire hulp voor Oekraïne als er ook niet iets gebeurde rond de Bidens, was de aantijging.

Dit was het. Trump zou nu hangen. Nu zou het gaan gebeuren. We hebben hem bij de lurven, leken de Democraten te denken. Er werd prompt een formele afzettingsprocedure opgestart. Het was 24 september 2019. Drie commissies gingen meteen aan het werk, en ondervroegen de ene getuige na de andere.

Ik kan u op dit moment met enige waarschijnlijkheid voorspellen: Trump zal níét worden afgezet. De Amerikaanse burgers die ik te lande spreek, liggen er zeker niet wakker van. De meesten zeggen me: het impeachment-onderzoek lijkt een beetje op de vervolging van een verijdelde bankroof. De grote misdaad is nooit gebeurd. Waar gaat deze hysterie over? Dat denken ze. 

Want Oekraïne heeft de militaire hulp van 391 miljoen dollar midden september al gekregen, nog voor de klacht van de anonieme klokkenluider uitlekte. De Oekraïners hebben géén onderzoek gevoerd of bekendgemaakt naar de Bidens of naar de vermeende Democratische server die zich in het land zou bevinden.

De gunst waar Trump om vroeg, is nooit ingewilligd. Er was een interview met Zelenski gepland op CNN, mogelijk om aan te kondigen dat er een onderzoek kwam naar de Bidens, maar dat ging niet door.

De militaire hulp aan Oekraïne was intussen al gestort. De Oekraïense president heeft vrij snel verklaard dat er geen chantage was, en geen druk van Trump. In zijn woorden: “A normal phone call.”

Laten we eerlijk zijn: het was géén normaal telefoongesprek. Trump overschreed wel degelijk een morele lijn. Hij zette subtiele druk, en het is zeker niet netjes om aan een buitenlandse leider te vragen om onderzoek te doen naar een tegenstrever voor persoonlijk politiek gewin.

Zoiets doe je niet, het is beneden de waardigheid van een Amerikaans president. Het is onethisch, het hoort niet. Maar is het zwaarwichtig genoeg om er een president voor af te zetten? Gaat een eindeloze reeks getuigen die allemaal hetzelfde zeggen, iets uitmaken? En vooral: is het wel uitzonderlijk?

De Democraten schreeuwen al weken, maanden, ja zelfs jaren, moord en brand. De toekomst van het land is in gevaar! Dit is een test voor de natie! De Republikeinen sluiten de gelederen, en staan pal achter hun president.

De Republikeinse senator John Kennedy uit Louisiana richtte vorige week op een rally zijn pijlen op de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Democratisch leider Nancy Pelosi, de vrouw die het impeachmentonderzoek lanceerde. “It must suck to be that dumb”, zei hij.

Begin jaren 70 van de vorige eeuw beloog en bedroog president Richard Nixon het Amerikaanse volk en het Congres: een inbraak in het Democratische hoofdkwartier in het Watergategebouw werd in de doofpot gestopt, de betrapte inbrekers kregen zwijggeld.

Er kwamen verhalen naar boven over illegale campagnedonaties, nog meer inbraken bij politieke tegenstanders, intimidatie van critici en van andere politici. Tussendoor bombardeerde Nixon ook nog eens illegaal Cambodja, buiten het medeweten van het Congres om.

Het lot van de president was bezegeld nog voor een impeachmentprocedure begon. Ook zijn partijgenoten konden en wilden hem niet redden. 

Hij leverde in het geheim wapens aan aartsvijand Iran en met het geld ervan financierde hij illegaal de Contrarebellen in Nicaragua. Iran kreeg wapens in ruil voor de vrijlating van Westerse gijzelaars van Hezbollah in Libanon.

Dat gebeurde allemaal achter de rug om, en toen het uitkwam kwam er géén impeachmentonderzoek, al was dat zeer gerechtvaardigd. Maar het gebeurde niet. Maar: dat was Reagan, niet Trump. 

Er zijn dus kennelijk veel maten en gewichten in de Amerikaanse politiek. Er zijn ook veel quid pro quo’s in de Amerikaanse politiek. Vele ervan in het duister, in 't geheim. Denken we nu écht dat andere presidenten dan Trump nooit buitenlandse leiders onder druk hebben gezet met chantagetechnieken? Wake up, mensen. Komaan!

Dat gebeurt dus elke dag. Maar Trump is zo'n polariserende figuur dat er genoeg mensen zijn die hem haten, om alles wat hij niet doet volgens de heersende regels aan te klagen en te lekken, desnoods als anonieme klokkenluider.

Als je, zoals Trump, openlijk je eigen inlichtingendienst aanvalt zoals de CIA, moet het ook niet verbazen dat er rancuneuze wraakacties komen tegen de president.

De vermeende klokkenluider was naar verluidt onder president Obama verantwoordelijk voor het Oekraïnebeleid, werkte in die tijd samen met vicepresident Biden rond Oekraïne en kon een andere koers onder Trump maar moeilijk slikken. In hoeverre speelden politieke motieven mee bij de klokkenluider?

Welkom in de internationale politiek, waar het er lang niet altijd proper aan toe gaat. Het uitgelekte diplomatieke verkeer via Wikileaks in 2010 bewees dat ten overvloede. Uit die documenten bleek dat de Amerikaanse ambassades voor spionagedoeleinden worden gebruikt.

Uit de documenten van Wikileaks bleek ook de druk die op buitenlandse mogendheden wordt gezet. Waarom zijn we nu plots geschokt over het telefoontje van Trump? Omdat het Trump is? 

De president heeft een punt als hij vraagt waarom er nooit een onderzoek is geweest of vragen zijn gesteld bij al het vuil dat Hillary Clinton en de Democraten bestelden over Trump.

Herinnert u het zich nog, het zogenaamde dossier van ex-spion Christopher Steele in opdracht van Fusion GPS, onder meer over Trumps bezoek aan een hotel in Moskou, waar hij plasseks zou hebben gehad met prostituees, wat vervolgens nooit kon worden bewezen, ook niet door FBI-baas Comey, toen ik er hem over interviewde verleden jaar bij het uitkomen van zijn memoires.

Wat is het verschil tussen Trump die oppositie-onderzoek bestelt over de Bidens en het oppositie-onderzoek dat Hillary Clinton bestelde over Trump? Behalve dat Trump nu president is, en Clinton toen kandidaat-president. Nee, eerlijk: waarom de verontwaardiging over het ene, en het stilzwijgen over het andere? Durven we die vraag te stellen?

Laten we eerlijk zijn: de Democraten hebben de verkiezingstriomf van Trump nooit willen slikken. Elke aanleiding om hem te kunnen verwijderen, hebben ze aangegrepen om de president ten val te brengen. Eerlijk is eerlijk: Trump maakt het hen ook vaak erg makkelijk, met al zijn controversiële acties en uitspraken.

De mediastrategie van de Democraten rond de impeachment is helemaal geënt op de filosofie van oud-Trumpstrateeg Steve Bannon: “The way to deal with them is to flood the zone with shit.” Voor veel media zijn het toptijden. 

Drama in Washington doet het goed in de krant en op tv. Op CNN gaat het alleen nog maar over impeachment. De New York Times en de Washington Post bestoken hun abonnees met een dagelijkse nieuwsbrief over de stand van zaken in het impeachmentonderzoek.

Drie keer per dag gaat er een news alert uit over weer een nieuwe getuige met een nieuwe onthulling. Vice News stuurde een mail naar zijn abonnees: "Must-see impeachment tv".  Komaan, zeg.

De hoorzittingen domineren alle media, ze verstikken de presidents­campagne. Op tv en in het Congres gaat het alleen maar over impeachment. Te lande en te velde gaat het over alles behalve impeachment. Ook daar is het land weer in tweeën gespleten.

Te lande liggen de mensen wakker van hun onbetaalbare ziektekosten, de onzekerheid van hun baan, het dure onderwijs voor hun kinderen. Real life issues.

Wie kijkt zoals veel media rapporteren, denkt: het is vandaag nog afgelopen met Trump. Nu heeft hij er gelegen. Exit Trump. Laten we eerlijk zijn: dat is een heftige verkrachting van de werkelijkheid.

Het is precies wat de Democraten willen: de media overspoelen, zonder pauze, meedogenloos snel en overrompelend. Elke dag een nieuwe getuige, elke dag een nieuwe dagvaarding en hopen dat alles meteen in de media komt via strategische lekken, ook al werd het onderzoek tot nu toe achter gesloten deuren gevoerd.

Het is een stortvloed, een lawine, en dat is ook helemaal de bedoeling. Een mogelijke afzetting moet je ook verkopen aan het publiek. De publieke opinie moet het gevoel krijgen dat de crisis enorm is, dat het schandaal alles verzwelgend is. Terwijl het dat in de praktijk eigenlijk niet is. 

Als waarnemer en correspondent moet ik u natuurlijk ook wijzen op de achterkant van de dingen. Waarom de dingen gebeuren in de vorm waarin ze gebeuren. Don't let yourself be fooled. 

Verbaast het u overigens nog dat het Trump-kamp vanwege de showelementen het hele onderzoek een staatsgreep noemt, een showproces in sovjetstijl, een heksenjacht? De invloedrijke Republikeinse senator Lindsey Graham noemde de hoorzittingen verleden week nog een grap en een politieke vendetta.

Van nu af zullen we de al uitgelekte en reeds bekende getuigenissen nog een keer zien passeren, dit keer live op tv.  Om wie het nog niet wist, alsnog te overtuigen.

De nieuwscyclus wordt 24/7 beheerst door impeachment. Alsof het land in de ban is van het grootste schandaal in de Amerikaanse geschiedenis. Quod non! Wat zeker een feit is: dit is ongeveer het abnormaalste presidentschap ooit. 

Dat is niet verwonderlijk: niemand die ooit dacht dat de rebel Trump, de onruststoker, de ruziemaker, de lawaaipapegaai Trump ooit president zou worden. Maar het gebeurde toch. Trump werd president, de man met de lange voorgeschiedenis van professioneel en persoonlijk wangedrag. De man die zeker wel de saaiheid uit de politiek haalde.

Wie de Amerikaanse politiek van nabij volgt, ziet voortdurend quid pro quo’s. Voor wat hoort wat. Was het niet Joe Biden die voor het oog van de camera’s in 2016 de Oekraïense regering afdreigde door één miljard financiële hulp achter te houden als de toenmalige Oekraïense procureur Viktor Shokin niet aan de deur zou worden gezet?

Waarom lees ik daar in de Amerikaanse mainstream media amper iets over? Waarom lees ik telkens dat de Bidens geheel ten onrechte worden aangevallen? Dat ze niets fout hebben gedaan? Klopt dat wel? 

Dat zijn zoon Hunter Biden amper een paar weken na het bezoek van vader (vicepresident) Biden een zitje kreeg van 50.000 dollar per maand in een belangrijk gasbedrijf van Oekraïne (Burisma) - een bedrijf dat over de tongen ging als mogelijk corrupt - was dat eigenlijk wel oké?

Op zijn minst was het politiek-ethisch bijzonder slordig, en wekte het de schijn van favoritisme en vriendjespolitiek. Zou Hunter Biden ooit dat bestuurszitje hebben gekregen zonder zijn vader? Is het niet te makkelijk als Joe Biden zegt dat hij zich nooit met de zaken of het leven van zijn zoon heeft bemoeid?

Het verbaast me dus dat daar amper kanttekeningen bij worden gemaakt in de Amerikaanse media. Onafhankelijke journalistiek zou zich niet moeten bekennen tot een soort zwijgplicht over één kant van het verhaal. Niemands meester, niemands knecht, toch? Media moeten in niemands dienst rijden.

Wat met de politieke zeden van het Congres? Hoeveel politici worden niet met campagnegelden gekocht door allerhande belangengroepen? Waarom denkt u dat er geen wetten komen om het wapenbezit in de VS aan banden te leggen na de bloedige drama's in El Paso, Las Vegas of Parkland?

Wat is daar het quid pro quo? Zo moeilijk te begrijpen is het niet. De NRA is een machtige wapenlobbygroep en een gulle sponsor van vele politici. De NRA dicteert soms (letterlijk) de wet. 

Dát is het echte schandaal in de Amerikaanse politiek. In dit land wordt toegestaan dat je met geld rechtstreekse invloed of vertegenwoordigers kan kopen of zelfs omkopen. De democratie loopt daardoor flinke averij op. Het vertrouwen is te paard weggerend.

Het is écht een moeras, maar onder Trump werd het helaas nog erger. Politieke macht vertegenwoordigt steeds meer alleen de belangen van een kleine groep rijke mensen die invloed kunnen kopen. 

Zo pompte Amazonbaas Jeff Bezos anderhalf miljoen dollar in Amazon­vriendelijke politieke kandidaten. Amazon slaagde erin om in Seattle – waar het hoofdkwartier is gevestigd – een belasting van tien miljoen dollar terug te draaien.

Het ging om een lokale taks waarvan de opbrengst zou gaan naar de opvang van de 11.000 daklozen in Seattle. Amazon deed een uitstekende investering met dat anderhalf miljoen. Het leverde een besparing op van 10 miljoen. De ingevoerde belasting werd weer afgeschaft.

Het had Seattle ook nog een keer afgedreigd. Amazon zou zijn hoofdkwartier verhuizen als de belasting niet werd ingetrokken. Amazon maakte in 2018 een winstcijfer bekend van ruim tien miljard dollar. Quid pro quo. Voor wat hoort wat.

De Amerikaanse democratie wordt werkelijk vergiftigd door geld. Sinds het arrest Citizens United van het Hooggerechtshof in 2010 is een onbeperkte geldstroom mogelijk voor politieke campagnes. Denkt u dat daar ooit een debat over wordt gehouden op CNN of elders op tv?

Op zenders als CNN praat men amper of nooit over de groeiende daklozencrisis, de breed gapende kloof tussen arm en rijk, of de verwoestende drugcrisis. Ik was als reporter van uw kleine Vlaamse zender op een erg belangrijk drugproces tegen de verdelers van verslavende pijnstillers in Cleveland, Ohio. Er was geen enkele grote Amerikaanse tv-zender te bespeuren.

Terwijl de naakte feiten gruwelijk zijn: elke dag 200 doden door drugs. 70.000 per jaar. Die middag zag ik bij de montage van mijn item in een koffiezaak CNN opstaan. Het ging over… jawel…impeachment. Van God los, dacht ik. Een parallelle, dystopische  wereld. 

Hoe moet het nu voort? Eigenlijk kennen we de uitkomst al. Iedereen blijft in zijn eigen echokamer zitten. Het Huis zal allicht de president in staat van beschuldiging stellen, wellicht net voor, of net na Kerstmis. De Senaat zal hem allicht in het daarop volgende proces vrijspreken.

Dat zal helemaal volgens partijpolitieke breuklijnen verlopen. Op 31 oktober nog stemde niet één Republikein mee met de Democraten bij de opstart van de impeachmentprocedure. Niet één! Geen enkel bewijs, geen enkel getuigenis zal de Republikeinen de komende weken overtuigen om de president te laten vallen.

Ook bij de Amerikaanse bevolking liggen de meningen al lang vast. Democraten zijn voor afzetting. Republikeinen zijn tegen afzetting. Onafhankelijke kiezers zijn fifty fifty verdeeld.

Het gaat al lang niet meer over de feiten. Het gaat over een gevoel. Voor of tegen de president. Donald Trump heeft altijd garen gesponnen uit de gevoelens van woede en afgunst. Als deze afzettingsprocedure op niets uitdraait, en de economie blijft het uitstekend doen, dan hebben de Democraten wellicht hun hand andermaal overspeeld, en met succes Trumps herverkiezing gelanceerd.

Terwijl ze de tijd hadden kunnen nemen in de campagne om te zeggen hoe zij het land beter willen maken. Mensen willen geen ruzies, maar oplossingen voor hun problemen.

Zolang de Trumpfans met de rode petten de maatschappij haten waarin ze zich uitgestoten en uitgesloten voelen, zullen ze voor hun Donald blijven stemmen. Rationele argumenten zullen de aantrekkingskracht van veel Amerikanen voor Trump níét omver kunnen blazen. Dat wordt dus de cruciale vraag voor 2020: wie houdt Trump tegen? Wie kan hem verslaan? Hoelang nog voor Trumps magische kracht uitdooft? 

Eén ding lijkt welhaast zeker. Er zal geknipt, gesneden en geplakt moeten worden in de Amerikaanse samenleving. Wie de oorzaken kan wegnemen van de frustraties en de wijdverspreide teleurstelling, hij of zij wordt de nieuwe president.

Zolang de gevestigde orde of de welgestelde elite halsstarrig níét luistert naar de verzuchtingen, zolang zullen de kiezers de instellingen diep wantrouwen en hun stem blijven geven aan politieke brandstichters. De optimisten zullen wellicht lankmoedig blijven zeggen: “Be for the future, it’s going to happen anyway.”

De weg naar de afzettingsprocedure: bekijk hier de reportage van "Terzake":

Onze correspondent Björn Soenens in "Terzake" na de eerste publieke hoorzitting: